Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ZagłębiawęglowewIIRzeczypospolitej
19
Interpretującdaneztabeli2,należypamiętaćotym,żeniesąonedokładne.
Wpływnatomiałprzedwojennysposóbichzbierania.Poszczególnespółki
wypełniałyanonimoweankiety,coczęstoutrudniałoustalenie,skądpochodził
kapitał
25
.Bywałoteżtak,żekapitałjednegokrajuukrywałsięwPolscepodfirmą
kapitałówinnychpaństw.Zprzedstawionychdanychwynika,żenajważniejszą
rolęodgrywaływPolscekapitały:francuski,niemiecki,amerykańskiibelgijski.
Stopieńichzaangażowaniawkolejnychlatachulegałjednakzmianom26.
Wprzemyślewęglowymnajbardziejzaangażowanybyłkapitałniemiecki.
Byłotozrozumiałezewzględunabliskiesąsiedztwotegopaństwaorazwspólną
historięregionuśląskiegoprzed1914r.Udziałogólnykapitałuniemieckiego
wprodukcjiwęglawPolscewynosił37%,przyczywprzypadkuZagłębiaGór-
nośląskiegobyłotoprawie50%27.
Kopalniewęglabyłyczęstopołączonezhutamiżelazaicynku,tworząckon-
cernygórniczo-hutnicze.Powiązanieprzedsiębiorstwdotyczyłowarstwyorgani-
zacyjnejistronyfinansowejichdziałalności.WZagłębiuGórnośląskimkoncerny
powstawałynaobszarachdawnychmajątkówziemskich.Przytworzeniutakiej
strukturywłaścicieleziemscyposzukiwaliwspólnikówzkapitałem,któryminaj-
częściejzostawalikupcylubbankierzy.Wpowstającympodmiociewłaściciele
zachowywaliczęstowswoichrękachwiększośćudziałów(akcji).Budowanie
koncernówułatwiałotzw.koncentracjępionową,cosprzyjałojeszczewiększej
centralizacjikapitału.Efektemtegoprocesubyłopowstaniekilkunastupotęż-
nychkoncernów,główniewpostacispółekakcyjnych,okapitałachsięgających
wielumilionówmarek.
Przykłademtakiegokoncernugórniczo-hutniczego,któryprzechodziłróżne
kolejelosu,byłoporozumieniepodfirmąGórnośląskieZjednoczoneHutyKrólew-
skaiLaura,SpółkaAkcyjnaGórniczo-Hutnicza.Zostałoonozałożonew1926r.
przezniemieckikoncernVereinigteKönigs-undLaurahütte.Aktien-Geselschaftfür
BergbauundHüttenbetrieb,zsiedzibąwBerlinie.Tenniemieckikoncerngórni-
czo-hutniczyutworzonow1871r.wwynikuprzekształceniawspółkęakcyjną
górnośląskiejposiadłościprzemysłowo-ziemskiejnależącejdoHugonaHenc-
kelvonDonnersmarcka.W1918r.byłondrugimcodowielkości,pozakładach
Kruppa,niemieckimprzedsiębiorstwemgórniczo-hutniczym.Należałydoniego
25
J.Kożuchowski,Kapitałzagranicznywprzemyślepolskim,Warszawa1928,s.4.
26
Wymienionekapitaływlatach1936–1937byłyzaangażowanenapoziomie:francuski
–868mlnzł,niemiecki–432mlnzł,amerykański–537mlnzł,belgijski–214mlnzł,por.L.Wel-
lisz,ForeigncapitalinPoland,London1938,dodatekB.
27
SprawozdanieKomisjił,op.cit.,s.54–55.
