Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
I.Wokółpojęciadestalinizacjipolskiejhistoriografii
11
wrefleksjihistorycznejorazodgórnienarzuconysposóbinterpretowaniawszel-
kichopisywanychwydarzeńlubprocesów4.
Waspekciemetodologicznymdestalinizacjajawićsiępowinnaprzetojako
próbazerwaniazestalinowskąwykładniąmaterializmuhistorycznego,wktó-
rymkolwiekzwymienionychwcześniejjejaspektów.Poszukiwanieprzejawów
odwilżywtymzakresiebędziesprowadzałosięwięcprzedewszystkimdopo-
szukiwańsymptomówodchodzeniawhistoriografiiodobowiązującegowokre-
sie„kultujednostki”sztywnegoschematunastępującychposobieformacjieko-
nomiczno-społecznych.Odchodzenieodstalinizmubędziesięrównieżwyrażało
wpróbachprzywrócenianakartyopracowańhistorycznychrefleksjipodejmu-
jącejpozagospodarcząrównieżiinneaspektyprocesudziejowego.Oodwilży
wpolskimdziejopisarstwiebędątakżeświadczyłypróbypodważeniawspomnia-
negosztywnego„kanonuocen”,którywokresiestalinizmuzgórynarzucał,jak
należyoceniaćodpowiedniewydarzeniaiprocesy.
Przemianywsferzeteoretyczno-metodologicznejściślewiążąsięzkwestią
obrazuprzeszłościPolski,jakinaichpodstawiepowstawał.Wtymsensiewizja
dziejówprezentowanawopracowaniachipublicystycehistorycznejwlatach
1954-1958byłakonsekwencjąiegzemplifikacjąprzemianwsferzemetodologii
badań.Wniektórychprzypadkachtrudnojestjednakustalić,czytokontrower-
sjeiprzemianywdziedziniemetodologiiwywoływałynowąrefleksjęnadobra-
zemdziejówPolski,czyteżmożedziałosięnaodwrótitoraczejnowespojrze-
nienahistorięPolskiprowadziłodoożywieniasporówmetodologicznych.
Wmateriałachanalizowanychwprezentowanejpracygranicamiędzydwoma
wyróżnionymipłaszczyznami,tj.metodologiąbadańiwizjąprzeszłości,jest
płynnaidefactochwilamitrudnadojednoznacznegoustalenia.Niewątpliwie
jednakodwilżwodniesieniudozagadnieniaprezentowanejwizjidziejówPolski,
będzietuoznaczałapróbępodważeniaustaleńdziejopisarstwadobystalinizmu,
czylipróbęrewizjipowstałejwtymokresiecałościowejwizjidziejówwgłównej
mierzeojczystych,wramachktórejR.Stobieckiwyróżniłspecyficznądlatego
etapurozwojupolskiejhistoriografii„stalinowskąośsyntezydziejówPolski”5.
Analogiczniedozagadnieńmetodologicznychmasięrzeczwprzypadku
poszukiwańinstytucjonalnegowymiaruanalizowanegoprocesu.Wtymrozu-
mieniudestalinizacjabędzieoznaczaławprowadzaniezmiandoukształtowanej
iobowiązującejwokresiestalinizmuspecyficznejstrukturynaukihistorycznej.
Wzwiązkuztymnależychociażpokrótceprzybliżyć,naczympolegałaspecy-
fikastalinizacjinaukihistorycznejwtymwymiarze.Ryzykującpewneuprosz-
czenia,możnastalinizacjęstrukturnaukisprowadzićdoproblemucentralizacji
4Tamże,s.25.
5Tamże,s.121-128.
