Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wwynikuktórychzmasywnychskałwprocesiewietrzeniapowstajądrobneele-
mentyskalne,anastępnie,podwpływemdrobnychorganizmówominimalnych
wymaganiachżyciowych,przekształcająsięwpodłożedlaroślin.Procestentrwa
nieprzerwanie.Obumarłeczęściroślintworząstopniowocorazbogatszączęść
organiczną,zwanąpróchnicą,którazkolei,rozkładającsię,jestdlaroślinnastęp-
czychźródłempokarmóworazpoprawiafizycznewłaściwościgleby.Wierzchnią
warstwęglebyuprawianąprzezczłowiekanazywasięrolą.Procesempowstawa-
niagleb,ichbudową,składemiwłaściwościamizajmujesięnaukazwanaglebo-
znawstwem.
Glebajestpodstawowymśrodowiskiemżyciaroślin,wktórymstalezachodzą
różnepowiązanezesobąprocesy,wwynikuktórychkształtujesiężyznośćiuro-
dzajność.
Żyznośćglebyjesttozdolnośćdoprzekazywaniaroślinomwodywrazzroz-
puszczonymiwniejskładnikamimineralnymiorazciepłaipowietrza.Urodzaj-
nośćnatomiast–tozdolnośćdowytwarzaniaokreślonychplonów.Podwpływem
zabiegówuprawowychiinnejdziałalnościczłowiekamożealboulegaćobniżeniu
albowzrastać.
Skały,zktórychpowstajągleby,nazywasięskałamimacierzystymi(glebo-
twórczymi).Wyróżniasiętrzyrodzajeskałmacierzystych:
–skaływybuchowe(magmowe,wulkaniczne),którepowstałybezpośrednio
zmagmywulkanicznejnaskutekjejostygnięcia(wPolscewystępujągra-
nity,bazaltyiporfiry),
–skałyosadowe,którepowstałyzosadzaniasięmateriałuoróżnympocho-
dzeniu,główniezproduktówwietrzeniastarszychskał(piaskowce,margle,
wapienie),
–skałyprzeobrażone,którepowstałyzeskałwybuchowychlubosadowych
naskutekróżnychprzemian(wywołanychwysokątemperaturą,ciśnieniem)
czyprocesówchemicznych(wPolscewystępująmarmury,gnejsy,kwar-
cyty).
Podstawowybudulecskałstanowiąminerały,czylizwiązkichemiczne(cza-
sempierwiastki)powstałewewnątrzziemi,ookreślonymskładziechemicznym
iwłaściwościachfizycznych.Skałymogąbyćzbudowanezjednegominerału
iwtedysątoskałyjednorodne,lubzwieluminerałówiwtedysątoskałyróżno-
rodne.
Ponad90%wszystkichminerałówwchodzącychwskładskorupyziemskiej
stanowiąminerałykrzemianowe.Najbardziejwartościowezpunktuwidzenia
procesuglebotwórczegosąjednakminerałybezkrzemowe,szczególniewęglany
(źródłowapniaimagnezu)ifosforany(źródłoniezbędnegodlaroślinfosforu).
Stądteżwartośćrolniczaglebwytworzonychzeskałowiększejzawartości
węglanówifosforanówjestznaczniewyższaodglebwytworzonychzeskał
oznacznejzawartościkrzemianów.
–14–
