Propaganda

Łukasz Olejnik

Uzyskaj dostęp

Zakup książkę

ISBN/ISSN:

978-83-01-23557-4

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania:

2024

Liczba stron:

374

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

Olejnik, Łukasz. Propaganda. Red. . Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2024, 374 s. ISBN 978-83-01-23557-4

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A1 Olejnik, Ł.

T1 Propaganda

PB Wydawnictwo Naukowe PWN

PP Warszawa

YR 2024

SN 978-83-01-23557-4

Bibliografia BibTex:

@Book{ 307439, author = "Olejnik, Łukasz", editor = "", title = "Propaganda", publisher = "Wydawnictwo Naukowe PWN", year = "2024", address = "Warszawa", isbn = "978-83-01-23557-4" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU - Olejnik, Łukasz

ED -

TI - Propaganda

PB - Wydawnictwo Naukowe PWN

CY - Warszawa

PY - 2024

SN - 978-83-01-23557-4

ER -

Netografia (standard APA):

Olejnik, Łukasz. Propaganda [baza danych online] Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2024 [dostęp: 03 07 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/propaganda-lukasz-olejnik-307439.

dezinformacja, propaganda, wojna informacyjna, Bezpieczeństwo informacyjne

Bezpieczeństwo informacyjne to jeden z kluczowych wymiarów czasów współczesnych. Książka wprowadza czytelnika w świat propagandy, operacji informacyjnych i wywierania wpływu. Terminy te są odczarowane. Tematy ujęte naukowo, technicznie i prawnie. ...

Więcej

ISBN/ISSN:

978-83-01-23557-4

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania:

2024

Liczba stron:

374

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Wstęp16
1.1. Problem od samego początku20
Rozdział 1. Pojęcie propagandy – ewolucja znaczenia20
1.2. Nie wartościujemy21
1.3. Natura zmian w przestrzeni informacyjnej21
1.4. To słowo na „p”22
1.5. Moc słów24
1.6. Pochodzenie „propagandy” zawdzięczamy Kościołowi katolickiemu25
1.6.1. Propaganda rewolucyjna – rewolucja francuska26
1.6.2. Karykatura, gilotynowanie, głowy na kiju27
1.6.3. Efekty propagandy – czy da się przewidzieć przyszłe wydarzenia?27
1.6.4. Lenin a propaganda w mediach społecznościowych28
1.6.5. Propaganda w ONZ28
1.6.6. Propagacja idei? Dekodujemy dalej29
1.6.7. Czego uczy o propagandzie kardynał Richelieu, a czego Napoleon i de Gaulle?30
1.6.8. Przypadki w Polsce31
1.6.9. Uwaga na plotki32
1.7. Dlaczego traktujemy propagandę jako coś złego?33
1.8. „Propaganda” bliżej nas33
1.8.1. Propaganda w sejmie33
1.8.2. Poezja zaangażowana34
1.9. „Propaganda” jako kampania społeczna i edukowanie?37
1.9.1. Podejście do zdefiniowania propagandy39
1.9.2. Komercyjne kampanie informacyjne39
1.9.3. Czy 2 + 2 = 5?40
1.10. Wyłaniająca się terminologia41
1.11. Problemy społeczne, a może naukowe41
1.9.4. Komu zależy na tym, by 2 + 2 = 4?41
1.12. Walka z propagandą?42
1.13. Informacyjne wykorzystywanie antynaukowości44
1.14. Jak rozumieć bezpieczeństwo informacji, bezpieczeństwo informacyjne, cyberbezpieczeństwo?45
1.15. Zasady działania i rola technologii45
1.15.1. Obrazowanie satelitarne46
1.15.2. Cenzura obrazowania satelitarnego46
1.16. Cenzura kulturowa, czyli komercyjna?47
1.17. Krótkie podsumowanie i jedziemy dalej48
2.1. Propaganda49
Rozdział 2. Teoretyczne podstawy. Środowisko informacyjne, propaganda jako modulowanie przestrzeni informacyjnej49
2.1.1. Definicja „akademicka” (polityczna)50
2.1.2. Definicja wojskowa51
2.1.3. Natura treści propagandowych52
2.1.4. Propaganda obliczeniowa55
2.2. Mylne, fałszywe informacje55
2.2.1. Dlaczego to działa? Jedno wyjaśnienie56
2.2.2. Co zatem robić?56
2.3. Dezinformacja57
2.4. Aktorzy, producenci propagandy, fałszywych informacji, dezinformacji58
2.5. Cenzura60
2.6. Public relations, reklama, public affairs63
2.6.1. Public relations63
2.6.2. Public affairs64
2.6.3. Public affairs w sensie wojskowym65
2.7. APM i FIMI – manipulacje i obce ingerencje66
2.7.1. Zaawansowany i uporczywy manipulator (APM)66
2.7.2. Zagraniczne manipulacje i ingerencje informacyjne (FIMI)67
2.8. Operacje psychologiczne (PSYOP)68
2.9. Operacje informacyjne (IO)69
2.10. Środowisko informacyjne70
2.10.1. Przewaga informacyjna73
2.10.2. Przykład operacji dyskredytującej lokalną mleczarnię74
2.11. Przestrzeń informacyjna74
2.12. Prognoza pogody a wiarygodność76
2.13. Okno Overtona77
2.14. Mikrotargetowanie79
2.15. Psychologia tłumu80
2.15.1. Psychologiczne efekty obciążenia81
2.15.2. Kiedy przyjmiemy punkt widzenia za prawdziwy?82
2.16. Trolle, trollowanie – więcej o fenomenie84
2.16.1. Hipotetyczna sytuacja, gdy trolle przejmują władzę w kraju85
2.16.2. Nie karmić trolli85
2.17. Grupy społeczne86
2.17.1. Radykalne efekty – progi działań87
2.17.2. Przekraczanie progów działań radykalnych87
2.18. Ilu ludzi potrzeba, by doprowadzić do przewrotu i rewolucji w państwie? Obalanie państwa metodami informacyjnymi88
2.19. Walka z dezinformacją i propagandą89
2.19.1. Działanie reaktywne89
2.19.2. Działanie proaktywne89
2.19.3. Inżynieria społeczna90
Rozdział 3. Technologiczne metody cyfrowej propagandy i operacji informacyjnych91
3.1. Metody podwójnego przeznaczenia92
3.2. Niektórzy twierdzą, że dezinformacja to nic nowego93
3.2.1. Jednak jest pewna nowość94
3.2.2. No dobrze, ale co z tego?95
3.3. Boty i trolle95
3.3.1. Boty95
3.3.2. Mamy botnet – rozważania końcowe100
3.3.3. Trolle102
3.3.4. Amplifikacja – wzmacnianie104
3.3.5. Amplifikacja algorytmiczna i rozgrywanie systemów rekomendacyjnych105
3.3.6. Influencerzy, osoby publiczne, politycy105
3.4. Deepfake, treści generatywne106
3.5. Sygnatura treści fałszywych i dezinformacyjnych111
3.6. Metody i techniki tworzenia treści112
3.6.1. Więcej o sztucznej inteligencji, duże modele językowe114
3.6.2. Problemy z LLM-ami, wykrywanie botów LLM116
3.7. Ryzyko ekspozycji na fałszywe przekazy i szkodliwe treści informacyjne117
3.8. Docieranie do odbiorców119
3.9. Kwestie techniczne – standardy, powiadomienia120
3.10. Kanał dystrybucji treści – kierowanie reklam122
3.11. Autosabotaż technologii w celu przekazu informacyjnego122
3.12. Grupowanie komunikacji w mediach społecznościowych124
3.13. Techniki stosowane w operacjach propagandowych126
3.14. Techniki perswazji i manipulacji127
3.14.1. Przedstawianie nieistotnych danych128
3.14.2. Zaciemnianie, celowa niejasność, zamieszanie129
3.14.3. Widzenie czarno-białe129
3.14.4. Relatywizm, odwracanie uwagi, „a-za-to-wyizm”, „co-oizm”130
3.14.5. Stosowanie „naładowanego” języka130
3.14.6. Stereotypy, wyzwiska, etykietki131
3.14.7. Fałszywe przedstawienie czyjegoś stanowiska – chochoł, czyli „słomiany człowiek”131
3.14.8. Odniesienie się do „autorytetu”132
3.14.9. Przesada albo umniejszanie132
3.14.10. Identyfikacja z grupą133
3.14.11. Slogany133
3.14.12. Bezmyślny frazes133
3.14.13. Wątpliwość134
3.14.14. Odwołanie się do strachu lub uprzedzeń134
3.14.15. Wskakiwanie na wózek134
3.14.16. Powtórzenie135
3.14.17. Reductio ad Hitlerum – wina przez związek z czymś lub kimś złym135
3.14.18. Nadmierne uproszczenie136
3.14.19. Podsumowanie136
3.15. Zagraniczne ingerencje i manipulacje informacyjne137
3.15.1. Planowanie strategiczne138
3.15.2. Planowanie celów139
3.15.3. Rozwijanie ludzi139
3.15.4. Rozwijanie sieci139
3.15.5. Mikrotargetowanie140
3.15.6. Rozwój treści140
3.15.7. Wybór kanału140
3.15.8. Pompowanie140
3.15.10. Działania fizyczne141
3.15.11. Uporczywość141
3.15.12. Mierzenie efektywności141
3.15.13. Podsumowanie141
3.15.9. Ekspozycja141
3.15.14. Wracając do FIMI142
3.16. Podsumowanie142
Rozdział 4. Propaganda komercyjna i PR144
4.1. Perswazja i docieranie do odbiorców145
4.2. Co było pierwsze – reklama czy propaganda?146
4.2.1. Metody propagandowe w I wojnie światowej – narodziny współczesnego public relations147
4.2.2. Kalibracja poziomu strachu148
4.2.3. Przekazy negatywne wykorzystują dostosowanie ewolucyjne149
4.3. Zasiane ziarno informacji może wywierać efekty długofalowe i trudno temu zaradzić150
4.4. Fałszywe informacje o charakterze biznesowo-komercyjnym152
4.4.1. Palenie papierosów, równość płci, hera, koka, hasz152
4.4.2. Nadużycia, manipulowanie opiniami, celebryci i influencerzy153
4.4.3. Fałszywe opinie i oceny produktów153
4.4.4. Manipulacje influencerów i manipulowanie pracownikami lub podwykonawcami155
4.5. Dark patterns – cyfrowa manipulacja podprogowa156
4.6. Przykłady manipulowania działalnością komercyjną, wpływ na giełdę, notowania firm157
4.7. Podsumowanie158
Rozdział 5. Normy, zasady, prawo międzynarodowe – legalność propagandy i dezinformacji160
5.1. Deepfake i zbrodnie wojenne161
5.1.1. Deepfake i regulacje161
5.1.1.1. Artificial Intelligence Act i Digital Services Act wobec deepfake161
5.1.1.2. Deepfake w Chinach162
5.1.2. Deepfake, propaganda wojenna, wojna163
5.2. Rodzaje propagandy163
5.3. Propaganda podżegająca do wojny jest zakazana166
5.4. Regulacje propagandy168
5.5. Polsko-niemiecki konflikt propagandowy i regulacje go łagodzące168
5.6. Propaganda a radio169
5.6.1. Propaganda turystyczna170
5.6.2. Nadawanie satelitarne a ingerencje informacyjne170
5.7. Obowiązek stosowania propagandy przez państwa171
5.8. Prawo polskie zakazujące dezinformacji w służbie obcych wywiadów173
5.9. Cenzura174
5.9.1. Rada Bezpieczeństwa ONZ i prawo blokady informacyjnej wobec jakiegoś państwa175
5.9.2. Państwo może samo wprowadzać u siebie blokady informacyjne i cenzurę175
5.10. Prawo cenzury w Polsce176
5.11. Prawa przeciwko cenzurze176
5.12. Prawo UE a dezinformacja179
5.13. Podsumowanie180
6.1. Podstawowe rozróżnienie po raz kolejny: PR a propaganda, pluralizm informacyjny181
Rozdział 6. Propaganda polityczna i państwowa181
6.2. Wielokanałowość działań informacyjnych182
6.2.1. Dezinformacja i propaganda to nie jest w głównej mierze problem informacji lub dziennikarstwa182
6.2.2. Zdolność do narzucania agendy – tematów, o których się mówi183
6.2.2.1. Kształtowanie przekazu o globalnym ociepleniu184
6.2.2.2. Kształtowanie przekazu o dziurze ozonowej i Y2K184
6.3. Kontrola środowiska informacyjnego przez państwo?185
6.3.1. Amorfizm środowiska informacyjnego i jego kształtowanie w demokratycznym państwie prawa185
6.3.2. Narracje186
6.3.3. Początek współczesności – radio186
6.3.4. Pod rozwagę: Hitler wygrał wybory mimo niekorzystania z radia187
6.3.5. „Radio nienawiści”: Bałkany, blokada188
6.3.6. Bardziej współcześnie – media społecznościowe i internet z satelity188
6.4. Zmiana tematu – propaganda antyamerykańska w Polsce189
6.5. Segmenty odbiorców, bańki informacyjne190
6.5.1. Grupy odbiorców, segmenty190
6.5.2. Bańki informacyjne izolują od informacji, a może nie istnieją?191
6.5.3. Czy pluralizm w połączeniu z mediami społecznościowymi prowadzi do polaryzacji?191
6.5.4. Polaryzacja i przemoc192
6.5.5. Przebijanie baniek izolujących informacyjnie193
6.5.6. Czy wpływ platform cyfrowych na decyzje polityczne jest przesadzony?194
6.6. Polaryzacja196
6.6.1. Naturalne ludzkie predyspozycje196
6.6.2. Dlaczego ludzie udostępniają fałszywki i nie wpływa to na ich wiarygodność197
6.7. Kto stosuje metody reklamowe w propagandzie?198
6.7.1. Zmiany przeciwko manipulacjom i nadużyciom a prawo do wolności ekspresji199
6.7.2. Mierzalność wpływu informacyjnego Rosji200
6.7.3. Wpływ informacyjny Rosji – metody haktywizmu i informacji201
6.8. Wiarygodność źródła202
6.9. Zagraniczne operacje wpływu – różnorakiego203
6.9.1. Kontekst państwowy upadku rakiet w Przewodowie203
6.9.2. Przewodowo i panika moralna204
6.9.3. Wersja NATO, wersja Ukrainy – wybierz mądrze205
6.9.4. Wpływ i działania cyber w kontekście Przewodowa206
6.9.5. Ghostwriter206
6.9.6. Wiarygodność źródła207
6.9.7. Operacja Infektion207
6.9.8. Ruch Solidarności w Polsce i wpływ informacyjny208
6.9.10. Co na to platformy cyfrowe – jedna z aren państwowych działań informacyjnych?209
6.9.9. Wpływ na państwa ościenne209
6.10. Wpływ na sytuację wewnętrzną w kraju210
6.10.1. Zamieszki we Francji i koordynacja działań211
6.10.2. Filmiki z czołgiem212
6.11. Kampanie wyborcze212
6.11.1. O czym mówić i czy są chętni na szkolenia PR dla kandydatów?213
6.11.2. Cisza wyborcza i jej obchodzenie213
6.11.3. Cisza wyborcza jako element bezpieczeństwa informacyjnego państwa216
6.11.4. Treści generatywne (AI) w wyborach w Polsce – deepfake217
6.11.5. Klisza „Oppositionsführer” oraz wina218
6.12. Dyplomacja219
6.13. Propaganda i polityka międzynarodowa220
6.13.1. Ile lat po wojnie stosunki wracają do business as usual?220
6.13.2. Przesada w PR i jej efekty – przypadek Iraku221
6.13.3. Pogłoski, plotki, informacje nieoficjalne222
6.13.4. Informacje o złym stanie zdrowia przywódcy wrogiego państwa222
6.13.5. Operacje informacyjne w służbie dyplomacji223
6.13.6. Cyberatrybucje publiczne i w ciszy223
6.13.7. Gdy informacyjne kształtowanie opinii zawodzi224
6.13.8. Blokowanie i wycinanie kanałów informacyjnego wpływu Federacji Rosyjskiej224
6.14. Kontrola komunikacji i cenzura226
6.14.1. Moderacja treści jako forma cenzury226
6.14.2. Blokada informacyjna w kryzysie migracyjnym na granicy z Białorusią227
6.15. Dywersja i informacyjne podkopywanie zaufania do państwa – przewrót227
6.16. Nowe technologie jako nowe metody wywoływania rewolucji i przewrotów228
6.16.1. Wystarczy zaangażować 3–5% populacji229
6.16.2. Zrobienie przewrotu w państwie – to skomplikowane229
6.16.3. Arabska wiosna230
6.16.4. Kontrola środków przekazu i propaganda za pomocą artystów, twórców, literatów230
6.17. Studium przypadku – szyfrowanie232
6.18. Studium przypadku – 5G, koronawirus, pandemia232
6.19. Studium przypadku – koreański pop jako zagrożenia bezpieczeństwa państwa?233
6.20. Studium przypadku – preferencje kulinarne i spożywanie robaków235
6.21. Jedzenie robaków – w Polsce236
6.22. Studium przypadku: działania przeciwko Międzynarodowemu Komitetowi Czerwonego Krzyża (MKCK)237
6.23. Propaganda w wyborach240
6.23.1. Memy w służbie polityki i dyplomacji241
6.23.2. Astroturfing242
6.23.3. Komunikacja tożsamościowa243
6.23.4. Wykorzystywanie wyszukiwarek internetowych w celach politycznych245
6.23.5. Technologizacja polityki, neurotechnologia246
6.23.6. Marketing polityczny247
6.24. Armie trolli247
6.25. Przenoszenie ekspresji internetowej na ulice – dywersja248
6.26. Kwestie polityczne i propagandowe w biologii, w geografii i w rolnictwie252
6.26.1. Propaganda wymierzona w szczepionki253
6.26.2. Decyzje w warunkach powszechnej paniki moralnej są trudne255
6.26.3. Nazwy biologiczne255
6.26.4. Geografia, kartografia, mapy i geopolityka256
6.26.5. Propaganda rolnicza, stonka ziemniaczana atakuje257
6.26.6. PSYOP żywnościowy257
6.27. Polityczne buzzwordy, bomba neutronowa i podsumowanie260
7.1. Wojna informacyjna a walka informacyjna – czas pokoju, konflikt zbrojny, wojna262
Rozdział 7. Propaganda a sprawy wojskowe, propaganda wojenna, wojna informacyjna262
7.1.1. Precyzja263
7.1.2. Atak i propaganda264
7.2. Propaganda przed, w trakcie i po konflikcie zbrojnym265
7.3. Operacje informacyjne umożliwione dzięki cyberatakom266
7.4. Kiedy operacje są poważne – cztery kryteria267
7.5. Przygotowywanie społeczeństwa do wojny268
7.5.1. Mądrość i preferencje ludu oraz Talleyrand268
7.5.2. Przygotowanie do wojny od góry, np. w wypowiedziach liderów państwowych269
7.5.3. PR prowojenny – dlaczego warto zginąć za kraj270
7.5.4. Absurdalne straszenie wojną a pluralizm271
7.5.5. Pandemia, COVID-19?273
7.6. Sytuacja w trakcie wojny – kierowanie komunikacji do grup odbiorców274
7.7. Podstęp275
7.8. PSYOP – operacje i działania psychologiczne277
7.8.1. PSYOP – od Mongołów po „DAS BOOT SINKT”278
7.8.2. Po co stworzono internet – wersja nieprawdziwa, choć niewinna279
7.8.3. Psychologiczny wpływ wydarzeń280
7.8.3.1. PSYOP i przesądy281
7.8.3.2. Psychologiczne efekty stosowanej broni – nocne bombardowanie, brak jedzenia281
7.8.3.3. PSYOP a użycie broni jądrowej – efekty psychologiczne detonacji282
7.8.4. Wojna informacyjna a zawieszenie broni lub osiągnięcie pokoju284
7.8.5. Co się czuje, gdy nadlatuje „Rozjemca”?285
7.8.6. PSYOP i produkty komercyjne, gadżety285
7.8.7. Dobre rady od Wuja Sama286
7.8.8. PSYOP, by bronić systemów IT przed cyberatakami286
7.8.9. Harry Potter i Woland a propaganda287
7.10. Tworzenie jednostek do działań informacyjnych – walki i obrony288
7.9. Odpowiedź na walkę informacyjną288
7.10.1. Konflikt ciągły289
7.10.2. Dominacja informacyjna290
7.11. Komunikacja strategiczna – StratCom290
7.11.1. StratCom i wpływ291
7.11.2. Schemat działania292
7.11.3. StratCom poziomy niżej293
7.12. Państwa i unikalne uprawnienia – cenzura i absurdy w gazetach w czasie wojny294
7.12.1. Francja w czasie I wojny światowej294
7.12.2. Wrzesień 1939 roku – Polska pierwszą ofiarą II wojny światowej296
7.12.3. Wstrząsająca prawda za oknem – ale nie w gazecie, którą czytasz296
7.12.4. Wyłom współczesności – obrazowanie satelitarne298
7.12.5. O upadku rakiety w Przewodowie – ponownie, ale od innej strony299
7.13. Dostarczanie treści299
7.13.1. Bomby ulotkowe300
7.13.2. Demaskacja liderów wrogich państw301
7.14. Wojskowe operacje informacyjne302
7.15. Dekodowanie propagandy przed wojną i w trakcie wojny303
7.16. Propaganda okrucieństw305
7.17. Wykorzystywanie traktatów międzynarodowych w propagandzie – przypadek Rosji308
7.17.1. Wykorzystywanie komunikacji o broni biologicznej309
7.17.2. Co wtedy trzeba robić? Co zrobiono?309
7.18. Wojna w Ukrainie311
7.18.1. Początek – działania informacyjne wobec Gruzji i Ukrainy311
7.18.2. Sytuacja przed inwazją (2022)312
7.18.2.1. Nagrania podróżujących składów z bronią widoczne dla każdego312
7.18.2.2. USA rozbrajają pretekst, wcześnie informując o tym, co może nadejść313
7.18.2.3. Rosyjskie ultimatum dyplomatyczne – NATO ma cofnąć zegar do 1997 roku313
7.18.2.4. Przemówienie telewizyjne313
7.18.3. Preludium – działania cyber i informacyjne314
7.18.4. Mgła wojny, blokada informacyjna – uwaga na błędne wnioski316
7.18.4.1. Uwaga, by nie uwierzyć we własną propagandę317
7.18.4.2. Uwaga na przedwczesne wnioski317
7.18.4.3. Fałszywki o zniszczeniach broni – nie zgadza się matematyka317
7.18.5. Wygrywające narracje, dominacja informacyjna318
7.18.6. Psychologia w sytuacji konfliktu319
7.18.6.1. Dywersyjny pociąg z Leninem i jego konsekwencje320
7.18.6.2. Utrzymanie pod okupacją wrogo nastawionego społeczeństwa jest trudne, choć niektórzy nie walczą320
7.18.7. Propaganda rosyjska – w Rosji i poza nią321
7.18.7.1. Widok w mediach społecznościowych321
7.18.7.2. Miara wpływu321
7.18.7.3. Miara praktyczna?322
7.18.8. Nowe technologie w użyciu323
7.18.8.1. Konieczność wyciągania wniosków – oby prawidłowych323
7.18.8.2. Panika moralna i obawy o III wojnę światową – mentalny dryf324
7.18.8.3. Informacji jest dużo, za dużo? Uwaga na analizy metodą kopiuj-wklej324
7.18.9. Wpływ mediami i na media325
7.18.10. Farmy botów326
7.18.11. Działania niekonwencjonalne327
7.18.11.1. Co robić po otrzymaniu wiadomości „poddaj się”?327
7.18.11.2. Żołnierz, cywil, nieuprawniony kombatant – konsekwencje i ryzyko328
7.18.11.3. Z koktajlem Mołotowa na komisję werbunkową – sterowanie emerytami i emerytkami329
7.18.12. Ukraina, ich PR, działania informacyjne i propagandowe, memy329
7.18.13. Wkręcanie zachodnich polityków – robienie sobie z nich żartów331
7.18.14. Celowanie w państwa Zachodu331
7.18.15. Metody wpływu i inżynierii społecznej użyte w Polsce333
7.19. Podsumowanie334
7.19.1. Pętla OODA334
7.19.2. Kultura strategiczna334
Koniec jest bliski337
Postscriptum autora340
O autorze345
Bibliografia346

informacjeznajdowałysięwobiegu,zdarzeniaihistoriemogłybyćsprawniejszerzone,

wymieniane,przekazywaneinnym(takżemiędzypokoleniami).Informacjezawartebyły

wmitach,wwierszach.Itonawetwtychpochodzącychzeryantycznej.

Propagandawantyku…

Pierwszezapiskiopotencjalnychcelachpropagandowychdatowanesąwłaśnienaantyk.

Niechcę,abyCzytelnikczułsięterazjaknalekcjiwszkole,aletakiesąfakty.

Wierszeielegie,np.Ocnocie(gr.Areté)Tyrtajosa

mająwydźwiękjednoznaczniepropa-

gandowy.Zresztąwierszeipieśnibardzoczęstomiałytakiwydźwięktakżedużopóźniej.Jak

inaczejocenićmarszelubpieśniwojskowe?Onemająpewiencel,np.zagrzewaniedowalki,

budowaniemoralewwojskulubwspołeczeństwie.Tozatemelementwywieraniawpływu,

operacjiinformacyjnejlubnawetwalkiinformacyjnej(wtymrozdzialejeszczeużywamtych

sformułowańbezpodawaniadefinicji–wintuicyjnymichrozumieniu,aoszczegółachbędzie

odrozdziałunastępnego).Tyrtajosznałsięnarzeczy.Nasztuce.Byłfachowcem.Byłtakże

sprawnymspartańskimpropagandystą,nawetjeślijedyniewyrażałopinielubuczuciapo-

dzielaneprzezwieluwspółobywateli.Wartozauważyć,żepodobnelubidentyczneideedo

tychwyrażanychwtwórczościTyrtajosa–poświęcenia(życia)dlaojczyzny–miałyoddźwięk

takżedużopóźniej,równieżwhistoriiinnychpaństw.WtymPolski,np.popowstaniustycz-

niowym(XIXwiek),czywtrakcieIIwojnyświatowej,wramachArmiiKrajowej,wpowstaniu

warszawskim(XXwiek).Topiękneadaptacjeliterackie.Pięknasztuka,niemacodotego

żadnychwątpliwości.Aleupowszechnienietakichpostawmogłomiećbardzokonkretnecele

polityczneiwojskowe,anawetjeśliniekonieczniecele,totakieefekty.Choćtrzebaprzyznać,że

samaideaTyrtajosaﬁwalkidoskutku”

(dokońca),tj.niewycofywaniasię,nawetzacenężycia,

niekonieczniemusimiećsenswojskowyluboperacyjny.Tobyłprzykładprzekazówkanałami

znanymiwstarożytności.Propagacjarównieżzapośrednictwempisma,aleprzedewszystkim

komunikacjąmówioną.Powtarzaniewierszyiprzekazodjednegoczłowiekadodrugiego.

Stądjużbliskodozapisówwksięgach.Bosystematyczneużywaniepisma–napapierze

–usprawniłotenprocespropagacjiinformacjiniosącychpewnewartości,idee.Choćnawet

informacjeobrazkowebyłyszerzonetakżenainnychelementachważnychcywilizacyjnie.

Przykłademniechbędąchoćbywizerunkirzymskichcesarzynamonetach.Tuzkoleimamy

innyobrazproduktówpropagandowych.Monetytocoś,coprodukowanejestmasowo.Mo-

netybyłybitewdużychIlościach,używaliichwszyscypowszechnieiciągle.Zkoleiteksty

byłyprzepisywanewśredniowiecznychzakonach.Toutrwalanieprzekazu.Takiereprodukcje

byłyjednakograniczone,gdyżniebyłowieluwyedukowanychlubwykształconychzakon-

ników,ichmożliwościbyłyograniczonepodwzględempraktycznym–takapracabyłateż

czasochłonna,coograniczałozasięg.DoczasuażzasprawąGutenbergapowstałamaszyna

drukarska,coogromnieusprawniłokopiowanietreści,tekstu,wymianęiobieginformacyjny.

Mechaniczneipowtarzalnereprodukowanietreściusprawniłorównieżedukację,prowadząc

dozmniejszeniaanalfabetyzmuiupowszechnieniakształcenia.Odtegoczasuliczbarepro-

Za:H.J.Shey,Tyrtaeusandtheartofpropaganda,ﬁArethusa”1976,vol.9,nr1,s.5–28.

Zob.ibidemgr.αισχρήςδεφυγής,comożnaprzetłumaczyćjakoﬁhańbiącajestucieczka”.

1.Pojęciepropagandy–ewolucjaznaczenia

Brak wyników

Propaganda

Treść książki

Znajdź bibliotekę blisko siebie, i uzyskaj dostęp do ebooka w systemie IBUK Libra