Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
MagdalenaSadlik
Polskieemancypantkiniejednokrotniebyłyzmuszoneodpierać,częstoniewybred-
newformie,atakipublicystówzaniepokojonychperspektywązmianydotychczaso-
wego,patriarchalnegoporządku1.Obiestronydlapotwierdzeniaswoichargumentów
szukałyoparciawBiblii.Zdeklarowanioponenciruchukobiecego,pomstującnajego
nbezbożność”,częstokroćsięgalipoprzesłankireligijne,aleiemancypacyjnapublicy-
stykaniestroniłaodtematówzwiązanychzwiarą2.KrytykęsamejinstytucjiKościoła
corazśmielejpodejmowanownowymstuleciu,zwłaszczapo1905roku,comożna
wiązaćzrewolucyjnymiwydarzeniami,nafaliktórychpowstałZwiązekPolskiRów-
nouprawnieniaKobiet3.
Wyczerpująceprzedstawieniezasygnalizowanegotytułemtematuwymagałoby
właściwieformymonografii,ztegoteżwzględuuwagęskoncentrowałamjedyniena
kontrowersyjnejpublikacjiWacławaGąsiorowskiegoThalithakumiorazkilkuwy-
branychtekstachnbojowniczek”(CecyliiWalewskiej,KazimieryBujwidowej,Izy
Moszczeńskiej,MariiTurzymy,MariiCzesławyPrzewóskiej).Przywołanywtytule
niniejszegotekstucytatniejestwyimkiem,jakmożnabyłobypodejrzewać,zfemi-
nistycznejpublicystkipublikowanejnałamachnSteru”czynNowegoSłowa”,lecz
pochodzizzapomnianejksiążkiautorapoczytnychniegdyśpowieścihistorycznych,
któregotrudnouznaćzaorędownikaemancypacji.Niemniejwniektórychsądachpu-
blicystaokazałsiębardziejradykalnyniżfeministki.Ubolewającnadgehennąchrze-
ścijańskichkobiet4,GąsiorowskigotówbyłprzedłożyćnmoralnośćMahometa”5nad
obowiązującąnnaziemiachzwącychsięchrześcijańskimi”6.Zarównokonserwatyści,
jakizwolennicyrównouprawnieniaorazemancypantkibylizgodniprzynajmniejcodo
1Zob.RenataStachura-Lupa,Oemancypacjizestanowiskakonserwatywnego,w:Przemianydys-
kursuemancypacyjnegokobiet,seria2:Perspektywapolska,red.AnnaJanicka,CorinneFournierKiss,
BarbaraOlech,Białystok:Temida22019,s.219-235;TadeuszStegner,Miejscekobietywspołeczeń-
stwiewopiniiśrodowiskkatolickichiewangelickichwKrólestwiePolskimwdrugiejpołowieXIXina
początkuXXw.,w:Społeczeństwowdobieprzemian.WiekXIXiXX.Księgajubileuszowaprof.Anny
Żarnowskiej,red.MariaNietyksza[etal.],Warszawa:DiG2003,s.109-118.
2Tentematwymaganiewątpliwiepogłębionychbadań,dotejporyjedynienielicznipoświęcilimu
osobnąuwagę.Zob.AndrzejChwalba,Spórowartości:sympatyczkiruchuemancypacyjnegowobecreli-
giiiKościołakatolickiego,w:Kobietaikultura.Kobietywśródtwórcówkulturyintelektualnejiartystycz-
nejwdobierozbiorówiwniepodległympaństwiepolskim,t.4,red.AnnaŻarnowska,AndrzejSzwarc,
Warszawa:DiG1996,s.267-284.Monografiapolskiejreligijnościdotyczącapóźniejszegookresu,dwu-
dziestoleciamiędzywojennego,zob.AnnaMikołejko,Tradycjainowedrogiwiary.Obrazyreligijności
polskiejwlatach1918-1939,Warszawa:WydziałPolonistyki.UniwersytetWarszawski2001.
3Zob.AgataZawiszewska,PolskieStowarzyszenieRównouprawnieniaKobiet(1907-1914)
wświetlerelacjiautobiograficznych,prasykobiecejihistoriografiifeministycznej,nWielogłos”2020,
nr2,s.36-38.
4WiesławSclavus[WacławGąsiorowski],V
.Pariaskarodzajuludzkiego,w:idem,Thalithakumi,
wydanie2,uzupełnioneipoprawioneprzezautora,opus21,t.25,Lwów:Nakł.idrukZakł.Graf.
S.OrgelbrandaiS-ów[1913],s.106.
5Ibidem,s.99.
6Ibidem.