Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
JarosławWoźniak
zafektami11.Chociażnaukowcytradycyjnieodrzucalimetaforyjakonieprecyzyjne
izbędne,corazczęściej,takżepozanaukamihumanistycznymi,dostrzegasięichklu-
czowąrolęwnauce12.NaprzykładchemikTedBrownprzekonuje,żenaukowcypole-
gająwdużejmierzenametaforycznymrozumowaniupodczasprowadzeniaekspery-
mentów,dokonywaniaodkryć,tworzeniateoriiimodeliorazprzekazywaniawyników
innym13.Dominujeobecnieprzekonanie,żemetaforyprodukująopowieści,aopowie-
ściprodukujązachowania14,zatemwsposóbpośredni,alebardzowyraźny,wpływają
narzeczywistość.Stądteżbierzesiępopularnośćbadańnatematprzenośniużywanych
wdyskursieekologicznymiprzypisanieimnierazzasadniczejroliwmisjiratowa-
niaekosystemówplanetyiwwalcezezmianamiklimatu.BrendonLarsonwksiążce
MetaphorsforEnvironmentalSustainabilityanalizujemetaforypojawiającesięwdys-
kursieozrównoważonymrozwojuiprzekonuje,żenaukowcypowinniostrożniedo-
bieraćprzenośnie,zapomocąktórychopisująnierazbardzoskomplikowanezjawiska
ekologiczne,ponieważmetaforytonietylkośrodkiretoryczne,aletakżenarzędzia
poznawczekształtującenaszepostrzeganierzeczywistości,awjegooceniebadacze,
kierującsięosobistymicelami,takimijakuzyskaniefinansowaniaczywidoczność
naakademickimrynkuidei,nierazużywająmylącychprzenośni,błędnieodzwier-
ciedlającychrzeczywistość.Zaprzykładmożesłużyćdyskusjanatematngatunków
inwazyjnych”,częstoopierającasięnaintensywnymwykorzystaniumetaforijęzyka
figuralnego-odwołującegosiędosferypolityki-wopisywaniuroliwprowadzonych
irodzimychgatunkówwdanymśrodowisku15.Równieproblematycznesąpopularne
wdyskursieekologicznymmetaforyGai-Ziemijakobogini-czytechnologiczna
metaforaZiemijakokosmicznegostatku16,Ziemijakoogrodu,aleteż,wydawałoby
się,świeżepojęcie-metaforanantropocienia”ukuteprzezAndrzejaMarca17.
Ekoaktywiści,ekokrytycy,ekolodzyiprzedstawicielewieluinnychgrupżywoza-
interesowanychprzeciwdziałaniemzmianomklimatycznymiwyzyskiwaniuzwierząt-
2011;MichaelJ.Warren,BirdsinMedievalEnglishPoetry:Metaphors,Realities,Transformations,
Cambridge:D.S.Brewer2018.
11JaktwierdząCaracciolo,Crockford,LambertiUlstein,metaforyniosązesobąznaczeniaemocjo-
nalne,azkoleipostawaemocjonalnawobecświatanaturalnegowpływanawybórkonkretnychmetafor.
Ostateczniezarównometafora,jakiemocjonalnereakcjesąsposobaminegocjowanianaszejpozycji
wobecświatanie-ludzkiegoiaktualnegokryzysuekologicznego(MarcoCaracciolo[etal.],Phenome-
nologyofEverydayClimate:AnEthnographicApproachtoMetaphor,Afect,andtheNonhuman,„ISLE:
InterdisciplinaryStudiesinLiteratureandEnvironment”2023,t.30,nr2,https://doi.org/10.1093/isle/
isab006,s.359).
12BrendonLarson,MetaphorsforEnvironmentalSustainability,s.3-4.
13TheodoreL.Brown,MakingTruth:MetaphorinScience,Urbana:UniversityofIllinoisPress
2003,s.14.
14SaraL.Crosby,AmericanSoil,LouisianaDirt,s.4.
15Zob.artykułpodejmującytękwestię:KatjaJylkka,InvasiveHumansandPosthumanistHorror.
16Zob.BrendonLarson,MetaphorsforEnvironmentalSustainability,s.10.
17Zob.AndrzejMarzec,Antropocień.Filozofiaiestetykapokońcuświata,Warszawa:Wydawnic-
twoPWN2021.
