Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PODmiOTiPODmiOTOWOść
Pojęciapodmiotowośćipodmiotwrefleksjifilozoficznej,literaturoznaw-
czej,czyogólniej-humanistycznej-obecnesąoddawnaijakotakie
zaświadczonezostaływlicznychrozprawach.Żywezainteresowanie
problematykąpodmiotuspowodowało,jaktobywawtakichwypad-
kach(por.np.karierępojęciaintertekstulaność,którerozszerzywszy
sięnajużprawiekażdąrelacjęmiędzytekstową,niemalżezatraciłoswój
funkcjonalnysens),rozszerzenieznaczeniaobupojęćiichrozmycie
ażdogranicużyteczności1.Kłopotyztymipopularnymikategoriami
mnożąsięjeszczebardziejzewzględunapokrewieństwolubnawet
tożsamość(wzależnościodprzyjętegoujęcia)tychpojęćzszeregiem
innych,obecnychnietylkowrefleksjinadczłowiekiem,lecztakżenad
bytemwogóle.Dodajmy,refleksjisnutychprzezczłowiekaodzarania
dziejów(alboprzynajmniejodzaraniafilozofii).Mamtunamyślitakie
spokrewnionehasłajak:eidos,sobość,osoba,indywiduum,jednostka,
jaźń,charakter,tożsamość,egzystencja,istota,czypoprostuJa.
Zpolisemicznościinteresującegomnietupojęciapodmiotowości
wpewnejmierzezdawałsprawęPiotrSztompka:
Pojęciepodmiotowościodgrywaznacznąrolęwflozofi.
Wantropologiiflozofcznejoznacza,jaksięwydaje,przeci-
wieństworeifkacji,uprzedmiotowieniajednostkiipodjęte
zostajeprzeztekierunki,któreakcentująwolność,kreatyw-
ność,dezalienacjęczłowieka.Wepistemologiioznaczaodrzu-
ceniemechanistycznejteoriiodbiciaipodkreślenieczynnejroli
poznającegorozumu.Whistoriozofioznaczasprzeciwwobec
fatalizmuideterminizmu,atakżefnalizmuczyprowidencjo-
1
Nawetautorzypracdeklarującypotrzebęichęćusystematyzowaniapojęćpodmiotu
ipodmiotowościorazichwzajemnychrelacjizdająsięmiejscamitopopełniaćbłąd
ekwiwokacji,tostosowaćtepojęciasynonimicznie.Por.K.Wielecki:Podmiotowość
wdobiekryzysupostindustrializmu.Międzyindywidualizmemakolektywizmem.
Warszawa2003.
PODmiOTiPODmiOTOWOść
17
