Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
MaciejCzerwiński
Wproponowanymtutajujęciustereotypniebędziedotyczyłtylkoosóblub
grupludzi,lecztakżeinnychbytówwystępującychwświecie,względemktó-
rychczłowiekzajmujejakieśstanowiskoinarzucaimswoją,kulturowozdeter-
minowaną,interpretację.Jakstereotypowopatrzymynagrupynarodowe,tak
stereotypowointerpretujemynp.religię,Kościółczyorganizacjepolityczne.
Problemówbędzieprzedmiotemrozważańwnastępnejczęścininiejszego
artykułu.Skonfrontujęodmiennośćdwóchuniwersówkulturowych1uniwer-
sumwyjściowegoiprzyjmującego.Spróbujępokazać,wjakisposóbodmien-
nestereotypy,rozumianejakogenerowanewakcieodbiorupresupozycjese-
mantyczne,wpływająnainterpretacjępowieści.Interesujemniezatemprzede
wszystkimstereotypgenerowanywodbiorzeprzekładu,wmniejszymzaśstop-
niusamprzekładstereotypu.
Odmiennośćmodelikulturowych
Czytelnikwakcieinterpretacjiksiążkiodnosirealiaświataprzedstawionego
wpowieścidorealiówznanychmuzrzeczywistości,wktórejbytuje,atakżedo
tekstówuprzednioprzeczytanych.Mówiącogólnie,każdyodbiorcamapewną
bazękognitywną1pewnąstereotypowąwiedzęoświecie,reprezentacjęmen-
talną,umożliwiającąmuprzetwarzaniedyskursu.Tonajejpodstawiewłaśnie
‘przepuszczane’sąnowedane,awięcinoweteksty.Obcowaniezprzekładem
zjęzykaobcegojestzatemzawszepewnąkonfrontacjązjużustalonymira-
mamipoznawczymi.Pytanie,czynowytekst1inowywnimprzedstawiony
świat1możeustabilizowaneramyzrelatywizować,czyteżmożejeugrunto-
waćwpostacizastanej,jestpytaniemzupełnieinnegorodzaju.Tutajchcępoka-
zać,wjakichkonkretniemomentachdochodzidokonfrontacjidwuodmiennych
modelipoznawczych:jednegobędącegonnawyposażeniu”interlokutorajęzyka
wyjściowego,drugiego1językaprzyjmującego.Czytającprzekład,aniema-
jącwiedzydotyczącejkulturywyjściowej,skazanijesteśmynaużyciewłasnego
aparatupoznawczegowodczytywaniudziełapowstałegowkulturzeobcej.Już
tłumacznapotrzebynowychczytelników1izgodniezeswoimmodelempo-
znawczym1światówprzetwarza,awięcinterpretuje.Takwłaśnieoswojone
dziełotrafiadorąkczytelnika,którynarzucamukolejneodczytanie.Zasprawą
tychczynnikównarażamysięzawszenaniebezpieczeństwoniewłaściwego1tj.
niezgodnegozintencjąnadawcy1dekodowaniatekstu(KatarzynaWołek-San
Sebastianokreślatomianemnniebezpieczeństwaprostychutożsamień”9).
9K.Wołek-SanSebastian:„Trzeciakultura”aproblemyprzekładunowszejliteraturychor‑
wackiej.Kraków2011,s.19.
