Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2
MAŁEMIASTOWSTRUKTURZE
OSADNICZEJSTREFYPODMIEJSKIEJ
2.1.Miastoijegostrefapodmiejska
Miasta,którepowstaływdługimprocesiekształtowaniasięzłożonychstrukturspołecznych
iodpowiadającychimformprzestrzennych,sączęstouznawanezanajważniejszywynalazek,
jakipowstałod10tys.lat22.Rozwijałysięwrazzpodziałempracynazajęciarolniczeinierol-
nicze,awzrostproduktywnościrolnictwainadwyżkiżywnościmogłyzaspokoićpotrzebytych
mieszkańców,którzyjejnieprodukowali(wojowników,kapłanów,rzemieślników)23.Wrazzpo-
wstawaniemosadprotomiejskichtworzyłasięsiećosadnicza,składającasięznierozłącznieze
sobąpowiązanychliniiiwęzłów.Liniamibyłyszlakikomunikacyjne,awęzłamimiastapowsta-
jącezazwyczajwmiejscachskrzyżowaniadróg24.Szybkiwzrostliczbymiastwśredniowieczu
byłspowodowanyintensywnymrozwojemgospodarczymEuropyiwzrostemzamożnościjej
mieszkańców.Rozmieszczeniemiastwiązałosięzgospodarczymicechamipaństwafeudalnego
izazwyczajzakładanoodległośćmiędzymiastamiumożliwiającądojazdkonnywciągujednego
dnia.Nowemiastalokowanenaterenach,gdziekulturaantycznaniedotarła,organizowanebyły
wedługwzorcówsprawdzonychwmiastach,którewcześniejuzyskaływyższypoziomrozwoju25.
Miastouznawanezanajbardziejzłożonytwórcywilizacyjny,owyjątkowejzmiennościiniepo-
wtarzalnościczęstowymykasięmożliwościompostawieniajednoznacznejdefinicji.Pierwszede-
finicjemiasta(rozumianegojakomiasto-państwo–polis)powstałyjużwstarożytności.Według
Arystotelesacelemistnieniamiastabyłdobrostanmieszkańców26,arzymskiesłowourbs(miasto)
stałosięźródłosłowemurbanistyki–naukiobudowiemiastiosiedliorazwszystkichproblemach
związanychzichplanowymurządzeniemizorganizowaniempodwzględemtechnicznym,gospo-
darczymikulturalnym27.Wśródpolskichbadaczyholistycznądefinicjęmiasta,ujmującąwszyst-
kietypowecechydlatejjednostkiosadniczej,podajezaKazimierzemDziewońskimJanMaciej
Chmielewski28,jakohistorycznieukształtowanytyposiedla,wyznaczonyistnieniemkonkretnej
społecznościcząstkowej,skoncentrowanynapewnymobszarze,oodrębnejorganizacjiuznanej
22
J.Gądecki,Historiawielkiegowynalazku,„Polityka”,2014,s.8.
23
B.Jałowiecki,M.S.Szczepański,Miastoiprzestrzeń…,s.42.
24
M.Kulesza,M.Koter,KształtowaniesiecimiastnaobszarzePolskiŚrodkowej,Łódź1998,s.17.
25
J.M.Chmielewski,Teoriaipraktykaplanowaniaprzestrzennego,Warszawa2016,s.49.
26
Wspólnotastworzonazwiększejilościgminwiejskich(składającychsięzwiększejilościrodzin),któraosiągnęłajużkreswszech-
stronnejsamowystarczalnościjestpaństwem.Powstajeonodlaumożliwieniażycia,aistnieje,abyżyciebyłodobre,Arystoteles
Polityka.ks.I,I252b,s.4–6.
27
W.Czarnecki,Planowaniemiastiosiedli…,s.9–11.
28
J.M.Chmielewski,Teoriaurbanistyki…,s.62.
