Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie.Odchylenie,wykręcenie,odrutynizowanie
33
uniwersalnychprawd.Kinoekscesuszokujeiprowokuje,kinonormy
pouczairozgrzesza.Kinoekscesuprzyglądasięludzkiejcielesności
(Bdajmiwięcciało”,jakbypowiedziałDeleuze),akinonormyprzed
niąucieka.Coistotne,towzywającedorygoryzmumoralnegokino
normybyłoreakcjąnarodzącesiędopiero,ajużwzbudzającesprzeciw
kinoekscesu.W1973rokuCzesławDondziłłosnułnałamachBFilmu”
apokaliptycznąwizję,zgodniezktórąwówczesnychfilmachpolskich
mieliśmydoczynieniazBkompletnymwyjałowieniemmoralnym,
nihilizmem,zeszmaceniembohaterów”64.Przypuszczał,żereżyserzy
tworzylifilmywtakisposób,jakbypolskiwidzBbyłponadwszelkie
normymoralnelubstałoboknich”:BAwięcjeśliswobodaobyczajowa,
tobezpamięci,szałciałiżadnychkaców.(...)Atonieprawda,atofałsz,
dołóżkazcudzążonąniewchodzisięjakdotramwaju.Powstawały
więcfilmydlajakiejśwyimaginowanejpubliczności,pseudonowocze-
snego,aisocjalistycznegoprzytymLechistanu”65.Toteżmłodzitwórcy
ikrytycypostanowilizapobieczagrożeniuipodjęliakcjępowstrzyma-
niafaliBsztukizdegenerowanej”napolskichekranachzasprawądzieł
itekstówwzywającychdopowrotudowartościetycznych.Oto-cieszy
siękrytyk-nadszedłczasodnowy:Bnajmłodsiprzedstawicielepokole-
niaupomnielisięokodeks”.KrzysztofZanussiwStrukturzekryształu,
MarekPiwowskiwRejsie(1970),EdwardŻebrowskiwOcaleniuiAnto-
niKrauzewPalcuBożymsprzeciwiająsięBanarchii,nihilizmowimo-
ralnemuidezintegracji”,wypełniającychfilmystarszegopokolenia66.
Konstruowaniewspólnotyetycznejto-jakuczyJacquesRancière-
tworzeniewspólnotybezpolityki.Zwrotetycznywpolusztukizawsze
oznaczadestabilizowanieiosłabianietego,copolityczneiestetyczne67.
Tymczasempowszechnieuważasię,żekinomoralnegoniepokoju
było-chociażwsposóbniejawny-kinempolityczniezaangażowanym.
Wtymujęciufilmytepełniłyfunkcjędemaskatorską,bozamaskąopisu
socjologicznegoiumoralniającejtezytaiłykrytycznewobecPRL-uprze-
słanie.Twórcyci-przekonani,żeBzłotkwiimmanentniewsystemie
komunistycznym”68-rozpoznali,ukazaliiobnażyliBzsowietyzowaną”,
jakmówiłaAgnieszkaHolland,rzeczywistośćokresuBpropagandysuk-
64CzesławDondziłło,Nowytonmoralny,BFilm”1973,nr31,s.15.
65Tamże.
66Tamże,s.3.
67JacquesRancière,Estetykajakopolityka,tłum.JulianKutyła,PawełMościcki,Wy-
dawnictwoKrytykiPolitycznej,Warszawa2007.
68DobrochnaDabert,Kinomoralnegoniepokoju...,dz.cyt.,s.19.
