Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
Wprowadzenie.Odchylenie,wykręcenie,odrutynizowanie
cesu”.BDemaskatorskiej”siletychobrazówniedałasięuwieśćMaria
Kornatowska:
Filmymoralnegoniepokojuniebyłyaniodkrywcze,aniobrazoburcze.Po-
kazywaływszemiwobecto,cowidzowieznalizwłasnegodoświadczenia,
oczymdoskonalewiedzieli.(...)Posługującsiępozytywistyczno-socre-
alistycznąoptykąupraszczałyobrazświata,unikajączręczniezagadnień
iprzypadkówskomplikowanych.(...)Lękałysięwładzy,alejeszczebardziej
widowni(...)Kokietowałypubliczność,utwierdzaływjejpostawach,pra-
gnączdobyćsobiebezwzględnąaprobatęnazasadzieBwspólnotynarodo-
wychprzekonań”.Najchętniejodwoływałysiędouczućpatriotycznych.Dla-
tegoteżniestawiaływidzompytań,któremogłybyzburzyćichwewnętrzny
spokój,poczuciekomfortupsychicznego,płynącezprzeświadczenia,żeto
naBnich”,anienaBnas”ciążywinazazło,jakiesiędzieje69.
Kornatowskaprzenikliwiezauważyłakonstruowanieprzeztwórców
kinamoralnegoniepokojuwspólnotyzjednoczonejwsprzeciwiewo-
becBonych”,wspólnotyufundowanejnawartościachnarodowych
(i-dodajmy-katolickich).Kinomoralnegoniepokojuniechciało
wstrząsaćwidzamianiichniepokoić,leczschlebiaćimimówićto,co
chcieliusłyszeć.Kinotowistocieprojektowałoiwytwarzałomiesz-
czańsko-obywatelskąsferępubliczną.WStrukturalnychprzeobra-
żeniachsferypublicznejJürgenHabermastwierdził,żewyłaniająca
sięwXVIIiXVIIIwieku,czyliwokresierodzącegosiękapitalizmu,
mieszczańsko-obywatelskasferapublicznatoprzestrzeńmanifesto-
waniasiędyskursukrytycznegowobecwładzypublicznejiswobodnej
wymianypoglądów(takżewformiezapośredniczonejprzezmedia).
Teoriasferypublicznejzakładazniesienieróżnicstatususpołecznego
istabilnypodziałnaspołeczeństwoobywatelskieiwładzępubliczną70.
Wtymujęciuzpolawidzeniaznikajątepodmioty(kobiety,czarni,
robotnicy),któreniemajądotakzdefiniowanejsferydostępu.Wielu
badaczyzwracałouwagęnato,żekoncepcjaHabermasamacharakter
normatywnyiopartazostałanastrukturalnychwykluczeniach.Nancy
Frasersformułowałateoriępodrzędnychprzeciwpubliczności,czyli
publiczności,któretworząirozwijająopozycyjnewobecmieszczańsko-
-obywatelskiejsferypublicznejdyskursy,umożliwiająceimartykuło-
waniewłasnych,mniejszościowychtożsamości.Wtymujęciutwórcy
69MariaKornatowska,Wodzirejeiamatorzy,WydawnictwaArtystyczneiFilmowe,
Warszawa1990,s.173.
70JürgenHabermas,Strukturalneprzeobrażeniasferypublicznej,tłum.WandaLip-
nik,MałgorzataŁukasiewicz,WydawnictwoNaukowePWN,Warszawa2007.
