Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RafałRiedel
równośćkobietimężczyzn,solidarnośćmiędzypokoleniamiiochronępraw
człowieka[ł]”.Podtakimkatalogiemwartości,normiideałówniewątpliwie
moglibysiępodpisaćzarównosocjaldemokraci,jakiliberałowie,czychade-
cy.Świadczytoniewątpliwieouniwersalistycznymipluralistycznymcharak-
terzeaksjo-normatywnychpodstawprojektuintegracyjnegowEuropie.
Próbaobjęciazarównolewicowych,jakiliberalnychkoncepcjiintegracji
europejskiejwjednym,stosunkowokrótkim,rozdzialejestzadaniemnielada
trudnym.Cowięcej,obserwowanawdebaciepublicznejlewicowo-liberal-
nanzbitkapojęciowa”,częściejniżwyjaśniaistniejącepodziały,zamazuje
raczejobrazdanejrzeczywistościpolitycznej.Jesttoszczególniewidoczne
wtychsystemachpolitycznych(iwtychokresach),którezdominowanesą
przezprawicowąofertępolityczną.Prawica,eksponującswojąnarodowo-
konserwatywnąagendę,próbujesiępozycjonowaćwrelacjidoinnychidei
iideologiipolitycznych,coczyni(wzgodziezeswoimipolitycznymiintere-
sami)enblocwzględemofertyliberalnej,socjaldemokratycznejikażdejinnej
pozycjonującejsięnnalewo”odniej.
Tymczasem,należymiećświadomość,żeliberalizmnietylkoróżnisię
znacznieodlewicowejofertypolitycznej,alepozostajerównieżprzestrze-
niąsilniezróżnicowaną,obejmującązarównoideeordo-liberalne1,jakde-
moliberalizmczyliberalizmsocjalny.Tosamotyczysiętzw.lewicy,która
możeobejmowaćtakróżnorodneideologiejaksocjaldemokracja,komunizm,
czytrockizm.DodatkowowPolsce,podobniejakwcałejEuropieŚrodko-
wo-Wschodniej,podziałynalewicęiprawicęniemajątakstabilnychpod-
stawświatopoglądowych,jakwEuropieZachodniej[Wójcik,Cisłak,2012,
s.275]2.
Podobniemasięrzeczwprzypadkuperspektywyeuropejskiejprezento-
wanejprzezposzczególnenurtymyśliliberalnejisocjalistycznej.Jestonanie
tylkobardzobogatairóżnorodna,alerównieżsilniezróżnicowanawposzcze-
gólnychpaństwach.CzyminnymjestpartialewicowaweFrancji,aczym
innymwWielkiejBrytanii.Poszczególnenurtyliberalizmuróżniąsięwpo-
szczególnychkwestiachtematycznych,takichjakwalkazociepleniemklima-
tu,czyponadnarodowauniawalutowa.Wkonsekwencjiprawemuskrzydłu
liberałówmożebyćbliżejchadekomwkwestiachnierównościspołecznych
czywolnościgospodarczej,jednocześniebliżejlewejstroniepolitycznego
spektrumwkwestiachświatopoglądowych.Dlaporządkudodaćnależy,że
wczasachtzw.nzimnejwojny”liberalizmtraktowanybyłwręczjakozaprze-
1Samniemieckiordo-liberalizmniejestmonolityczny.Kryzys,adokładniejsposobyre-
agowaniananiego,ujawniłygłębokiepodziaływśródniemieckichordo-liberałów.Mimo,iż
niemieckadebatapublicznajestprzesiąkniętaideamiiideologiąordo-liberalną,należypamię-
tać,żenigdynieprzyjęłaonaformypełnejteoriiekonomicznej[Jacoby,2014].
2Cowięcej,liberalizmświatopoglądowynajczęściejidziewparzezlewicowościąwsfe-
rzegospodarczej.
34
