Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Przyszłościowaperspektywaczasowawstarości
wpływanaprzyszłośćpoprzezteraźniejszośćiodwrotnie,natomiastna
teraźniejszośćwpływazarównoprzeszłość,jakiprzyszłość(Liberska2004).
Metaforętęmożnapróbowaćinterpretowaćdalej.Stopastanowioparciedla
człowiekaiumożliwiaporuszaniesię.Umieszczenieprzyszłościnajejprzo-
dziemożewskazywaćnakierunekaktywności,atakżenawagęiznacze-
nietegoobszarutemporalnegodlarozwojuorazsatysfakcjonującegożycia
człowieka.
Samąprzyszłościowąperspektywęczasową,podobniejakNuttin(1985),
Zaleski(1989a)rozumiejakorozplanowaniewczasieobiektów(oróżnymcha-
rakterze),którewdanymmomenciepochłaniająuwagęjednostki.Obiektyte
łączyprzedewszystkimzewspomnianymiwyżejcelamiorazopracowanymi
sposobamiichrealizacji.WymiarprzyszłościowyZaleski(1988)różnicuje
naprzestrzenny,odnoszącysiędohoryzontutemporalnego,isubstancjalny
(wertykalny),oznaczającywypełnienieczasuprzezkonkretnezamiary,plany
realizacyjneipostrzeganiesiebiewroligłównegorealizatorazamiarów.Czyn-
nościpolegającenaokreśleniustanówkońcowychirozbiciuichnapodcele
wymagająuwzględnieniaprzezjednostkęwieluzmiennych(Zaleski1989a).
Wśródnichmożnawyróżnićindywidualnedoświadczenia,stanowiąceczęsto
osnowęmyśleniaoprzyszłości,aletakżeumiejętnośćocenywartościposzcze-
gólnychstanów,oszacowaniewłasnychumiejętnościrealizacyjnych,własnej
skuteczności,czyteżrozpoznanierozbieżnościmiędzypożądanymstandar-
demastandardamiotoczenia.Wzałożeniutegobadaczawypełnionatreścią
przyszłościowaperspektywaczasowa,któracharakterystycznajesttylkodla
człowieka,pozwalawyjaśniaćwielespecyficznieludzkichzachowań.Natreść
tejczęściwymiarutemporalnegoskładająsięprzedewszystkimkognitywnie
opracowanestandardy,któremożnanazwaćcelami.Zaleski(1989a)począt-
kowoidziedalejitwierdzi,żemożnanawetzaryzykowaćstwierdzenie,iż
przeszłedoświadczeniaiaktualnedziałaniasąnatyledlajednostkiważne,na
ilesłużąrealizacjiprzyszłychzamierzeń.Wramachdalszychbadańrewiduje
niecoswojestanowisko.
WramachanaliztejczęściwymiarutemporalnegoZaleski(1994a,1996,
2005)dostrzegaobokaspektupozytywnego,związanegozsukcesem,celami
inadzieją,równieżaspektnegatywnypołączonyzestrachem,niepewnością,
niepokojemitroską.Spoglądaniewprzyszłośćzobawąlubwiarąmaswoje
24
