Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Zakrespsychiatriiorazjejmiejscewkulturze
15
mentunuzdrawiaczy»,reprezentującychtzw.medycynęniekonwencjonalną.
Czymtłumaczyćfaktichogromnegopowodzeniauspołeczeństwa,mimotakwi-
docznegopostępuwdziedziniediagnostykiiterapiizarównowmedycynieza-
chowawczej,jakioperacyjnej?Nieznamprostejodpowiedzinatopytanie.Sądzę
jednak,żenowoczesna,naukowamedycynauległazbytniejtechnizacjiiodhuma-
nizowaniu.Zostałateżpozbawionapewnegopierwiastkamistyczno-magicznego,
jakiznajdowałpacjentuswojegolekarzawczasachodległych,adzisiajmożnago
jeszczezauważyćwśródludówprymitywnych.Jestemprzekonany,żetenwła-
śnieelementdecydujeopowodzeniunterapeutów»,którzydziękimediomrekla-
mująsię,przedstawiającsiebiejakocudotwórców.Rzekomejwiarygodnościich
metodleczeniadostarczająwypowiedzinuzdrowionych»pacjentów.
Obecniechciałbymsięzatrzymaćnietylkonadwykazywaniemzwiązków
międzypsychiatriąaniektórymigałęziaminauki,alenadprzyczynamiwspo-
mnianegoparadoksuimożliwościamijegoprzezwyciężenia.Historycznych
przyczyntegoparadoksalnegostanurzeczytrzebaszukaćwłaśniewXIXwieku,
kiedytoukształtowałysiędwazasadnicze,choćzupełnieprzeciwstawnekierunki
wpsychiatrii.Zwolennicypierwszegokierunku-przyrodniczego,ściślezwiąza-
negozrozwojemnaukpodstawowych,widzieliwzaburzeniachpsychicznych
następstwochorobymózgu.Doprowadziłonzarównodosformułowaniaade-
kwatnejdefinicjichorobypsychicznej,jakidopowstaniaukładuklasyfikacyjne-
gozaburzeńpsychicznych,nawzórpodziałuchoróbsomatycznych,opartegona
kryteriumnozologicznym.Nieulegawątpliwości,żeszczególnywpływwywarła
tutajpatologiakomórkowaR.Wirchowa,atakżepostępybakteriologiistworzo-
nejprzezL.PasteuraiR.Kocha.Tenkierunekreprezentujewspółcześniepsy-
chiatriabiologiczna.Drugiemu,przeciwstawnemukierunkowi,nadanoobowią-
zującądodzisiajnazwępsychologicznego,gdyżwiązałsięzrozwojempsycho-
logiieksperymentalnej,awpóźniejszychczasachzpsychoanaliząikierunkami
pochodnymi.Tensamzakrespojęciowymaterminnpsychiatriadynamiczna».
Mimoiżprzedstawicieleobydwutychkierunkówzwalczająsięnamiętniepo
dzieńdzisiejszy,zdająsięzapominaćcoichpodzieliłowprzeszłościicoichłączy
współcześnie,przynajmniejwsensiegenezy.Otóżnatymdwoistymujmowaniu
zaburzeńpsychicznychzaciążyłodualistycznetraktowanieproblemupsychofi-
zycznegonaprzestrzeniwieków.Nieustannywpływmiałoarystotelesowskie
przeciwstawianiesięnajwyższychprzejawówludzkiejduszyżyciupsychiczne-
muzwierząt.Pominętutajmetafizycznespekulacjenatematciałaiduszy,jakie
odnajdujemywcałejhistoriifilozofii,zatrzymamsięjedyniekrótkonaparadyg-
maciekartezjańsko-newtonowskim.Onbowiemwywarłdecydującywpływna
kształtowaniesiępoglądównaukowychwfizyce,biologii,medycynie,psycholo-
gii,naukachspołecznychitd.
Jakpamiętamy,Kartezjuszswojąteorięprzyrodyoparłnapodzialenadwie
niezależneiodrębnesfery:sferęducha,którejnadałnazwęrescogitans(rzecz
myśląca)isferęmaterii,czyliresextensa(rzeczrozszerzona).Rescogitansstała
sięobszaremzainteresowańnaukhumanistycznych,doresextensanawiązywali
wswoichbadaniachprzedstawicielenaukprzyrodniczych.Trzebateżprzypo-
mnieć,żedlaKartezjuszacałyświatmaterialnybyłmaszyną.Dlategomówimy
omechanistycznympoglądzienaświattegowybitnegomyślicielaXVIIwieku.
