Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
Psychiatria
nymalbosystemowym.Żebytobliżejwyjaśnić,musiałbymtenrozdziałznacznie
rozszerzyć.Postaramsięwięcwsposóbsyntetycznynakreślićgenezęipodstawy
teoretycznenowegokierunkuwpsychiatrii,zwanegopsychiatriąsystemową.
Kierunektenzapewniawłaściwemiejscepsychiatriiwśródinnychdyscyplin
nauki,czyniączniejspecjalnośćwielceatrakcyjnąintelektualniedlamłodych
adeptówmedycyny.Wymagaonjednakprzestawieniasięnazupełnienowemy-
ślenie,jestwięcspójnyztymiprzeobrażeniamiświatairzeczywistości,jakich
jesteśmydzisiajwszyscyświadkami.Toonesprawiają,żerozwiązanianierealne
stająsięmożliwymi.
MożnasięwpełnizgodzićzA.Jakubikiem(1989),żegwałtownerozpo-
wszechnianiesięideibadańsystemowych,ujęciasystemowegoiogólnejteorii
systemówjestjednązcharakterystycznychcechnaukiitechnikidrugiejpołowy
ubiegłegostulecia.Ukształtowaniesięnowegoparadygmatunaukiwspółczesnej
wynikabowiemzszybkiegorozwojucybernetyki,teoriiinformacji,logikimate-
matycznejiteoriisystemów.Ujęciealbopodejściesystemoweułatwiamiędzy-
dyscyplinarnąintegracjęwiedzyoczłowieku.
Zdefiniowaniepojęciansystem»wcaleniejestłatwe.Systemstanowizbiór
elementówizachodzącychmiędzynimiwzajemnychrelacjiisprzężeń,tworzą-
cychzdolnądofunkcjonowaniacałość.Relacjeipowiązaniamiędzyposzczegól-
nymielementami(podsystemami)sątegorodzaju,żepowstajeznichwzględnie
niezależnacałość,którejwłaściwościniedadząsięsprowadzićdosumycechtych
elementów.Wcybernetyce(czylinauceosterowaniu)zasystemuważasięorga-
nizmyżywe,ichnarządyiukłady,złożoneurządzeniatechniczne,organizacje
socjologiczne,ekonomiczne,wojskowe(np.systemobronyprzeciwrakietowej
nPatriot»)itp.
Podsystemy,stanowiącejegoelementyskładowe,mogąfunkcjonowaćsamo-
dzielniewramachsystemuszerszego,tj.nadsystemu.Przykłademmożebyć
człowiek,traktowanyjakosystemwchodzącywskładgrupyspołecznejbędącej
nadsystemem.Wtymujęciukoniecznejestteżuwzględnienieotoczeniasystemu,
zktórymon,wnaszymprzypadkuczłowiek,pozostajewstosunkuwzajemnej
zależności.Terelacjezotoczeniemsąprzeważniedwukierunkowe.Zjednejstro-
nymożenastępowaćzmianasamegosystemu(np.chorobapsychicznauwarun-
kowanabiologicznie),zdrugiejzaśstronyzmianaotoczeniaczłowieka(np.zmia-
nastrukturyrodziny,zmianawarunkówspołecznych,ekonomicznych,politycz-
nychitd.).Wiadomobowiem,żesystemyżywenietylkoadaptująsiędośrodo-
wiska,alesamesięzmieniająlubwpływająnazmianęotoczenia.Jaktrafnieza-
uważaJakubik(1989),systemkorzystazprocesówprzystosowawczychotrzech
głównychcelach:sterowaniazwiązkamimiędzyjegopodsystemami,sterowa-
niasystememjakocałościąisterowaniazależnościąmiędzysystememanad-
systemem.
Nowapropozycjaintelektualna,zwanaogólnąteoriąsystemów,przed-
stawionaprzezL.vonBertalanffy)egoporazpierwszywlatachtrzydziestych
XXwieku,rozpowszechniłasięwyraźniedopieropo1954r.(rokzałożeniaTo-
warzystwaBadańSystemówOgólnych).Wśródwieluentuzjastównowychpro-
pozycjiwsposobiedostrzeganiaiopisywaniazjawisk,niepomijającsamego
twórcyteorii,pojawiłsięzbiegiemlatpewiensceptycyzm,codomożliwości
