Зміст книги
перейти до управління читачемперейти до навігаціїперейти до деталей бронюванняперейти до зупинок
42
TomaszBekrycht
tego,byprzejrzećirracjonalneograniczenia,jakimsystematycznie
podlegająjegoekspresjekognitywne,jegoekspresjepraktyczno-
moralneipraktycznoestetyczne”19.Takujętepojęcierefleksyj-
nościmożnabyłobyzjednejstronyuznaćzarefleksyjnośćjako
namysłintelektualny,zdrugiejzaśuznać,żejesttoinnerozumie-
nietegopojęcia,uwzględniającezupełnieodmiennąperspektywę
jegoanalizy.Wydajesięwłaśnie,żecharakterystykarefleksyjności
jakoracjonalnościprzedstawionaprzezJ.Habermasawskazujejej
szerszerozumienieniżrefleksyjnościrozumianejjakonamysłin-
telektualny,gdyżwgręwchodząrównieżsądynormatywne,anie
tylkoteoretyczne.Stądwyodrębniłempojęcierefleksyjnościjako
osobne,samodzielneznaczeniewrozumieniuzaprezentowanym
przezJ.Habermasa.
Kolejnerozumienierefleksyjności(transcendentalne),tore-
fleksyjnośćjakosamowiedza.Refleksyjnośćjestsamowiedzą,czyli
podwójnymodniesieniemświadomościpodmiotu.Pojawiasiętu
pojęcierefleksyjnościjakodociekaniaitruduzrozumieniatego,jak
możliwejestfilozofowanieipoznanie.Zagadnieniatedotycząob-
szaruzwanegoepistemologiąiodniesieniadoczegoś,cowskutek
refleksjiipoprzezrefleksjęokreślamynamysłemdotyczącymtego,
cometaforycznienazywasiępomostemwiodącymnadrowemepis-
temicznymmiędzyświadomościąaistniejącympozaniąbytem.Bli-
skietemuznaczeniujestrozumienierefleksyjnościjakoautoreflek-
syjności.Refleksyjnośćjestjednązcechaktywnościintelektualnej
jakomyśleniafilozoficznego,awpierwotnymjegozadaniuchodzi
ouzasadnieniepodstawmożliwościsamegofilozofowania.Moż-
naprzyjąćzatem,żetakierozumienierefleksyjności(jakosamo-
wiedzyiautorefleksyjności)prowadzinasdojejujęciajakopojęcia
transcendentalnego,gdyżzawartawpojęciachautorefleksyjności
isamowiedzyproblematykamożliwościuzasadnienianabierazna-
czenianajbardziejogólnegoczyznaczeniapierwotnegozagadnienia
filozoficznego.Innymisłowy,samopojęcieuzasadnieniastajesię
autonomicznymzagadnieniemfilozoficznym(refleksyjnością).Albo
19Tamże,s.52.
