Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
BogumiłGrott.Osobaitwórczość
9
jegospecyfikę,dokonującanalizykomparatystycznejzróżnyminurtamieuropejskie-
gonacjonalizmu,jaknp.narodowysocjalizm,faszyzm,ActionFrançaise,salazaryzm,
frankizmczyhiszpańskanFalanga”tzw.wczesna.Biorącpoduwagęstosunekdore-
ligiiizwiązanychzniąwartości,wyodrębniłtrzygrupynacjonalizmów:
1.Kształtującesiępodwpływemkoncepcjiświeckich,conakazywałotraktowaćreligię
iKościółtylkojakofakt,bezuwzględnianiajednakwewłasnychideachidoktrynachpo-
litycznychwymogówstawianychprzezkatolicyzmlubinnewyznaniechrześcijańskie.
2.Szukająceuzasadnieniadlaswoichtwierdzeńwwartościachreligijnychczywręczna-
uceKościoła(...).
3.Kwestionującąchrześcijaństwowjegoortodoksyjnejformie(np.nDeutscheChristen”
wNiemczech)lubnawetjeodrzucającą,abyzwrócićsiękuideomneopogańskim,
awkonsekwencjizanegowaćuniwersalizmipersonalizm(Grott1993:8).
Podejścietakiewydajesiębyćniezwyklewartościowe,ważnei−jakpodkre-
ślałatochociażbyGertrudeHimmelfarb−umykającezazwyczajuwadzehistory-
ków,wzwiązkuzczymnwwiększościpracpoświęconychnacjonalizmowiwybit-
nihistorycy(zarównokonserwatyścijakiliberałowie)prawieniewspominają
oreligiijakooznaczącymczynnikuwhistorii”(Himmelfarb2006/2007:311).
Zauważyłaonarównież,żeparadoksemnaszychczasówjest,iżnwinternacjonali-
stycznymświecieszerzysięnacjonalizm,wświeckimświeciereligiajestżywotna
imasiędobrze”(ibidem:316).Wydawaćbysięmogło,żewspołeczeństwachlibe-
ralnychsferytezostałyodsiebieskutecznieodseparowane,żedoszłodocałkowitej
sekularyzacjipolitykiijęzykapolitycznego,którystałsięwpełniautonomiczny.
Wielubadaczyzwracajednakuwagęnato,żejęzykpolitykizawszebędąprzenikać
suigenerisporywyreligijne,żeto,codoczesne,przenikasięwnimzdoświadcze-
niemboskiejtranscendencji(Voegelin1993:63).Ernst-WolfgangBöckenforde
wskazywałzaśnawet,iżrozdzielenietegocopolityczneireligijneniejestmożli-
weznaturyrzeczynawetwpaństwieliberalnym,laickim,neutralnymświatopoglą-
dowo,treścireligijnebowiemciągleprzedostająsięwsferęrelacjiinapięćpoli-
tycznych.
Powódjestprosty-pisałniemieckibadacz-alenależygostalepodkreślać,bowiemwy-
raźniesprawiatrudnośćzaakceptowanieizrozumienie,żepolitycznośćniejestdziedziną
możliwądorozgraniczeniazewzględunaswójprzedmiot;stanowiraczejobszarpublicz-
nychrelacjimiędzyludźmiigrupamiludzi,którywykazujepewnenasilenieasocjacjiidy-
socjacji,któryczerpieswójnmateriał”zewszystkichdziedzinnaukiiżycia(CarlSchmitt).
Równieżreligia,aściślejmówiąctreściwiary,zasadniczepostawywynikającezreligii,
naukiiprzykazaniareligijno-teologiczneciąglemogą,wzależnościoddanejsytuacji,
wkraczaćnapolepolityki.Religiaiteologianieuniknątego,ograniczającsiędonczysto”
religijno-teologicznychwypowiedziinauk,wprzeciwnymrazieoznaczałobytoprzejście
dozredukowanejreligii,dostosowanejpolitycznie.Jeżeliniedadząsięonezredukować
ipozostanąwierneswojejmisjiiistocie,niekierującsięwzględamibieżącejpolityki,nie
będąwprawdziestalekonieczne,alenadalstanowićbędą(również)polityczneczynniki
isiłyoddziaływania(Böckenforde2005/2006:308-309).
