Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
XXVIII
AnnaZasuń
sięprzedmiotemrozprawteologicznych,filozoficznychimedycznych,
razwyrzucanapozanawiasracjonalności,toznówłączonaznaukami.
Symbolikaikonograficznychprzedstawieńmelancholiistałasięspecy-
ficznymkodemkulturowym2.Utożsamianojązobłędem,azarazem
boskimszaleństwem(furordivinus,frenesia),uchodziłazakaręboską
lubrezultatupadłejludzkiejnatury.Donajważniejszychwspółcze-
snychopracowańmelancholiizaliczyćnależypracęRaymondaKli-
bansky’ego,ErwinaPanofsky’egoiFritzaSaxlaSaturnandMelancholy,
którapowstawaławokresieod1920do1964roku,kiedytopojawi-
łosiępierwszeangielskiewydanie3.Zgodniezdefinicjąprzytoczoną
wtejpracy,melancholiabyłauznawanazachorobępsychiczną,tem-
peramentistanducha.Ocenamelancholiizawszebyłaambiwalentna.
Czarnaigorzkamelancholiacharakteryzowałakoniecśredniowiecza,
kiedytowyodrębniłysiętrzyznaczeniategostanu,rozumianegojako
ponureusposobienie,poważnarefleksjaipracaumysłowa4.Natomiast
wXVwiekuwrozumieniumelancholiinastąpiłaradykalnazmiana,
gdyżwśrodowiskuflorenckimzostałaonauznanazawyjątkowedo-
świadczenieegzystencjalneiintelektualne5.Odtejporymelancholia
stałasięmodna6.WXVIIwiekuzostałaonauznanazaistotnyaspekt
wobrębieówczesnejantropologii7.
2Zob.m.in.:E.Panofsky,Studiazhistoriisztuki,przeł.E.Ratkowska,Warszawa
1971,rozdz.TrzyrycinyAlbrechtaDürera:Rycerz,ŚmierćiDiabeł;Św.Hieronimwpra-
cowni;MelencoliaI,s.270–293;R.Klibansky,E.Panofsky,F
.Saxl,Saturnimelancho-
lia:studiazhistorii,filozofii,przyrody,medycyny,religiiorazsztuki,przeł.A.Kryczyńska,
Kraków2009;obszernieozwiązkachsztukiimelancholiipiszetakżeA.Kuczyńska,
Pięknystanmelancholii.Filozofianiedosytuisztuka,Warszawa1999;M.Bieńczyk,op.
cit.,idem,OczyDürera.Omelancholiiromantycznej,Warszawa2002;W.Bałus,op.cit.;
D.Birnbaum,A.Olsson,Czarnażółć.Melancholiaklasyczna,przeł.J.Balbierz,nLitera-
turanaŚwiecie”,1995,nr3(284),s.154–160.
3R.Klibansky,E.Panofsky,F
.Saxl,SaturnandMelancholy,Cambridge1964.
4J.Huizinga,Jesieńśredniowiecza,przeł.T
.Brzostowski,Warszawa1974,s.54–58.
5W.Bałus,op.cit.,s.11.
6Dlategowchodzącdotowarzystwa,należałosięuczyćmelancholijnychzachowań,
conajlepiejoddałWilliamSzekspirwkomediiJakwamsiępodoba;por.:E.Panofsky,
op.cit.,s.286.
7R.Klibansky,E.Panofsky,F
.Saxl,op.cit.,s.291;T.Sławek,Saturnicznypątnik.
RobertBurtonijegoAnatomiamelancholii,nLiteraturanaŚwiecie”,1995,nr3(284),
