Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
SłowowstępneJerzegoBralczyka
Tymsłowemwstępnymchcędaćwyraztemu,comyślęoretoryce.Dawanie
słowaidawaniewyrazutojestcośinnego.Tymsięwłaśniewyrazodsłowa
żni,żesłowasąmiędzyludźmi,awyraztojestcoś,czymwyrażamyświat.
Wyrazretorykaniemanajlepszychkonotacji.Kiedysłyszymyretor,atakże
kiedysłyszymyoratoralbokrasomówca,tomożemypoczućwtym-ibardzo
częstosłusznie-ironię.Retorykamiałaniedobrąprasęnawetwtedy,kiedyprasy
jeszczeniebyło.Retorykinielubililozofowie,itotacywielcy,jakKantczy
Hegel.Uważali,żeretorykaprzezswojeabstrahowanieodetykimożepremiować
tych,którzytylkoumiejąmówić,aleniemajączegośdopowiedzenia.Iżeprawda
ubranawretorykęmniejżnisięodtakubranegokłamstwaniżnagaprawdaod
nagiegokłamstwa.
Retorykatosztukamówienia.Słowosztukapokazujewysokistopieńumie-
jętności.Słowosztukajestbardzopiękne-iwtedy,kiedymyślimyoartyzmie,
iwtedy,kiedymyślimyodobrymrzemiośle.Aleodsłowasztukapochodzibar-
dzozłyprzymiotnik-tojestsłowosztuczny.Sztucznytojuż‘niedobry’.Kiedyś
słowosztucznyznaczyło‘zgodnyzregułamisztuki’,aledzisiajsztucznyznaczy
także‘fałszywy’.Kiedymówimyoretoryce,częstomyślimynietyleosztuce,
ileosztuczności;otym,żerobimycośdlawizerunku,żerobimycośdlapozoru.
Atakżeczęsto,żetaretorykasłużynietyleporozumieniu,ilemanipulacji.Więc
taumiejętnośćniejestpoto,żebybyćrazemzinnymiludźmi-jaktokiedyś
bywało-tylkopoto,żebykogośgdzieśdaleko,tamgdzieonwcaleniechce,
zaprowadzić.
Kiedymówimyoretorycemediów,atakżekiedymówimyoretorycewme-
diach,niestetyczęstotakżewtensposóbmyślimy.Aleretorykajestjednocześnie
dziedzinąbadań.Imyślę,żeretorykamaprzedsobąbardzowielkiezadanie:może
znównpowrócićnas”dowspólnoty-takiejwspólnoty,jakąsobiewyobrażamy
naprzykładwXVIIwieku,kiedyprzemawiającyszlachcicwiedział,żetanbracia
szlachta”takżedoskonaleznatewszystkiechwyty,któresąwłaśnieprzezniego
stosowane,ipotrajedoceniać.Wie,żebycieretorycznymjestpoprostubyciem
pięknymiodpowiedzialnym;że-zjednejstrony-swadaiswoboda,zdrugiej-
odpowiedzialnośćzasłowosprawiają,żewszyscyjesteśmyrazemipotramysię