Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
PiotrWilczek•Cotojestretorykaidlaczegowartojąstudiować?
formperswazji(najczęściejjesttoperswazjabezpośrednia,eksplicytna),przeja-
wiającychsięwtakichgatunkachjak:nakaz,rozporządzenie,wezwanieitp.
(Rejter2005:118)
Podręczniknaszstanowiodpowiedźnaogromnywzrostzaintereso-
waniaretorykąwPolscewostatnichlatach,związanegomiędzyinnymi
ztym,żeuświadomionosobieolbrzymiąrolęretorykiwewspółczesnej
komunikacjimedialnej,religijnejiurzędowej,aletakżebiznesowej.
Wostatnichlatach,zwłaszczawdrugiejpołowieXXwieku,retoryka
funkcjonowałanamarginesiepolskiejedukacjihumanistycznej,choć
przezsetkilatstanowiłapodstawętejedukacji.Wwielukrajach,szcze-
gólniewStanachZjednoczonych,naretoryceopierałosięcałewykształ-
ceniehumanistyczne,gdyżsłużyćmiałoonowychowaniuczłowiekado
życiawdemokratycznymspołeczeństwie,któregopostawęstanowisku-
tecznakomunikacja.TymczasemwPolscezapomnianooretoryce-za-
równozpowodówpolitycznych,jakizpowoduzłejreputacjiretoryki
wpolskiejtradycjiedukacyjnejodczasówpóźnegobaroku.Wczasach
gdyprzeżywamywielkiwzrostzainteresowaniaretorykąwewszystkich
wymienionychtuzakresachkomunikacjispołecznej,nadszedłczasna
zwięzłeiwszechstronneprzedstawieniepodstawowychzasadizastoso-
wańretorykijakosztukiposługiwaniasięsłowemikształtowaniakomu-
nikatów.
Retorykapowinnabyćdlakażdegohumanistypodstawowądyscypli-
ną,odktórejzaczynaonswojąrefleksjęnadjęzykiem,komunikacjączy
argumentacją.Jakzauważyłwybitnyznawcaproblemu-Dktokolwiek
wjakiejkolwieksytuacjizmuszonyjestkonstruowaćteksty[...],musi
(nawetnieświadomie)posłużyćsięokreślonąretoryką”(Lichański1984:
23-24).Mówiącnajkrócej:retorykatoDumiejętnośćefektywnegoposłu-
giwaniasięsłowem”(Brooks,Warren1970:6).
Wedługklasycznejdefinicjiretorykatoarsbenedicendi-sztukado-
bregomówienia,gdziearsoznaczałobardziejumiejętnośćtechniczną,
niższtukęwdzisiejszymrozumieniu,benewiązałosięzpięknemeste-
tycznym,aleteżzdobremjakowartościąetyczną,wreszciedicendidoty-
czyłozarównotekstówmówionychjakipisanych.
PoczątkiretorykisięgająstarożytnejGrecji,gdzierozwinęłasięza-
równosztukaoratorska,czylisztukawygłaszaniaprzemówień,jakire-
torykaopisowa,czyliteoriatworzeniatekstówmówionych,apotem
równieżpisanych.Głównezasadyretorykizostałyustalonejużwsta-
rożytności.Platonokreślałretorykęjakoumiejętnośćkierowaniadu-
