Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
MICHAŁARASZKIEWICZ
WcieniuWasona.Kontrolapoprawności
sylogizmuaposługiwaniesięimplikacją
materialną
Wprowadzenie
Dotruizmównależystwierdzenie,żeformalizacjaokresówwarunkowychwystępu-
jącychwjęzykunaturalnymzapomocąimplikacjimaterialnejprowadzidonieintui-
cyjnychrezultatów.Istniejepotemukilkapowodów.Przedewszystkimzdaniemające
formęimplikacjimaterialnejjestprawdziwezawsze,gdyfałszywyjestjejpoprzednik.
Prowadzitodouznaniaprawdziwościchociażbydwóchnastępującychzdań:
JeżeliKrakówleżynaKsiężycu,toUniwersytetJagiellońskijestwKrakowie.
JeżeliKrakówleżynaKsiężycu,tonieprawda,żeUniwersytetJagiellońskijest
wKrakowie.
Stopieńkomplikacjizwiększasię,jeżelijesteśmyzmuszeniposłużyćsięregułą
logicznązawierającąimplikacjęmaterialną.Regułamitakimisąnp.modusponendo
ponens(MPP)orazmodustollendotollens(MTT).Badaniaempirycznewskazują,że
wieluludzisądzi,iżMTTniejestpoprawnąregułąlogiczną.Potwierdzająonetakże,
żeznaczącyodsetekosóbuważazapoprawnenastępujące,logiczniebłędnerozumo-
wania:tzw.potwierdzaniepoprzednika(PP)(JeżeliA,toB.B.Zatem,A)oraztzw.
negowanienastępnika(NN)(JeżeliA,toB.Nieprawda,żeA.Zatem,nieprawda,że
B).Badaniaodnoszącesiędotejproblematykisązawartem.in.wpracachuchodzą-
cychjużzaklasykęnaukkognitywnych[np.Marcus,Rips1979;por.takżeogólne
omówieniewNęcka,Orzechowski,Szymura2006,s.455in.).
Wykonywaniezawodunauczycielaakademickiegoprowadzącegozajęciazlogiki
pozwalanadostępdoobszernegomateriałuempirycznego,obejmującegozarówno
prawidłowe,jakibłędnerozumowania.Rzeczjasna,specyfikadanychuzyskanych
wtensposóbniepozwalanawysnucietakichwniosków,jakiemożnabywyprowa-
dzićzodpowiednioprzeprowadzonegoeksperymentu.Poniższerozważanianależy
zatemtraktowaćjakoasumptdorefleksjizzakresuzagadnieńformalizacjifragmen-
tówjęzykanaturalnego,amożerównieżzzakresumetodykinauczanialogiki,anie
jako„twarde”badaniaempiryczne.Zuwaginafaktoparciaponiższychrozważańna
materialeempirycznym,sąonejednakczymświęcejniżczystąspekulacją.
11
