Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
RozdziałI
chrztuŻydzibyliodnotowywaniwparafialnychmetrykach.Przypuszczeniejest
otyleprawdopodobne,żetekilkanazwisk,którewyjątkowozamieszczonowspra-
wozdaniachkrakowskiegokolegiumśw.PiotraiPawła,niezostałyzapisanewme-
tryceparafiiWszystkichŚwiętych15.Spośróddziesięciuprzygotowanychdochrztu
przeznowicjatjezuickiwKrakowiew1746r.Żydówudałosięzidentyfikowaćtylko
dwóch,awedługzapiskówzmetrykkrakowskichwtymrokuochrzczonotylko
dziewięciuŻydówpłcimęskiej16.Powyższeprzypadkidowodzą,żeliczbakonwer-
tytówzjudaizmunakatolicyzmustalonanapodstawieksiągmetrykalnychjest
zaniżona,arzeczywistailośćneofitówochrzczonychwdiecezjikrakowskiejbyła
zpewnościąwiększa,aletrudnooszacowaćoile.Możemyprzypuszczać,żewrezul-
tacielepszegoprowadzeniaksiągmetrykalnychwXVIIIw.zwiększyłsięteżodsetek
zarejestrowanychkonwersji.
Jakiebyłypowodytakzłejpraktykirejestrowaniachrztówżydowskichkatechu-
menów?Głównychprzyczynwystępowaniategofenomenunależychybaupatrywać
wcharakterzeceremonii,aprzedewszystkimwosobachcelebransówudzielających
sakramentuchrztu.Jakwynikazprzekazówźródłowych,bardzoczęstoŻydówchrzcił
wyższykler,cowięcejwwieluprzypadkachcelebransiodprawialiceremoniegościn-
nie.Najprawdopodobniejwięczaniedbywalidokonywaniawpisówwmetrykachnie
swoichparafii,aodpowiedzialnizarejestracjęchrztówkapłanialbonierobilitego
wcale,alboczęstozpewnymopóźnieniem.
Innegorodzajuźródła,jakaktasądowe,tekstyliterackieczyaktyprawne,ra-
czejniemogąbyćpodstawąszacunkówliczebnych,alemogąpozwolićwyrobićsobie
zdanieoistocieicharakterzebadanegozjawiska.Niemawątpliwości,żekonwer-
sjaŻydówwystępowałaodpoczątkużydowskiegoosadnictwanaziemiachpolskich,
aczkolwiekjejskalajestrzeczywiścietrudnadoocenienia.HannaZaremskaustali-
ła,żewKrakowieodschyłkuXIVdokońcaXVw.odnotowanodwudziestudwóch
neofitów17.Zważywszynawielkośćgminyistanzachowaniaźródełztegookresu,to
raczejsporaliczba.
Możnasięzastanawiać,czywokresiepóźniejszym,tj.wXVIw.,wokresierefor-
macji,kiedywieluludziszukałowłasnejdrogidoBoga,niedoszłodozwiększenia
konwersjinachrześcijaństwowśródŻydówzamieszkującychpaństwopolsko-litew-
skie.Istniejąprzesłanki,którepozwalajątaksądzić.
Wiadomo,żestosunkowowieluŻydówruskichzagrożonychekspulsjązterenów
WielkiegoKsięstwaLitewskiegozapanowaniaAleksandraJagiellończykaporzuciło
15A.Kaźmierczyk,ŻydowscykonwertyciwKrakowiew2.poł.XVIIw.i1.poł.XVIIIwieku,
nKwartalnikHistoriiŻydów”2011,z.1,s.8.
16ARSI,Pol.64,s.117r.WincentyzKłaja(36l.)ijegosynFranciszek(10l.).Wszystkowska-
zuje,żesątożsamizWincentymiFranciszkiemKłajowskimi,ochrzczonymiprzezJ.Łopackiego
24II1746r.wkościeleMariackimwrazzpięciomainnymiosobamiotymsamymnazwisku
(wtymMaciejemiJakubem;zapewnebyłtochrzestcałejrodziny)orazdwomainnymi,zktórych
WojciechRozwojowskimożebyćAdalbertem(48l.)zNawojowej,wymienionymprzezjezuitów,
ABM374,s.178.
17H.Zaremska,ŻydziwśredniowiecznejPolsce.Gminakrakowska,Warszawa2011,s.435.
