Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
MarekPiechota
podobniejakinnychjegoprzyjaciół,doDoddalonychodPolski”guberni.
SentencjawyrokuwprocesieTowarzystwaFilomatów,ztakąnadgorli-
wościąprowadzonymprzezNikołajaNikołajewiczaNowosilcowa,nie
określałaterminupowrotu,wyrokstanowił,żemająbyćzesłanidopóty,
Ddopókinieotrzymajązezwolenianapowrótwstronyrodzinne”8,mógł
tobyćwyrokdożywotni.Mickiewiczliczyłsięzkoniecznościąpozo-
staniawtychstronachDnazawsze”,zdawałsobierównocześniesprawę
iztego,żejegopoczynania,rozmowy,anawetkorespondencjapodlegają
szczegółowejinieżyczliwejobserwacji,nieustannemuidociekliwemu
śledzeniu.InwigilowaligowOdessieosobiście:kuratorokręguszkolnego,
wysokiurzędniktajnejpolicjiirównocześniedowódcawojskwprowincji
południoworosyjskiej—generałhrabiaJanWitt,jegopięknakochanka
KarolinazRzewuskichSobańska,siostraHenrykaRzewuskiego,zktórym
Mickiewiczzaprzyjaźniłsiępodczaswspólnegozcałąwymienianątu
czwórkąosóbpamiętnegorejsuadmiralskimjachtemgenerałaWitta
(plonemtegorejsustałysię—przynajmniejniektóre,tzw.morskie—
Sonetykrymskie).KarolinabyłatakżesiostrąEwelinyHańskiej,póź-
niejszejżonyHonoriuszaBalzaka.ŚledziłMickiewiczarównieżudający
entomologailiterataagentAleksanderBoszniak.Mickiewiczmusiał
niezwykleuważaćnato,copisze,mówi,anawetnato,oczymmyśli,bo
itousiłowanokontrolować.
PoetajeszczeprzedwyjazdemdoOdessy,wPetersburgu,poznałkilku
działaczytajnychstowarzyszeńprzygotowującychzbrojnepowstanie.
DekabryściAleksanderBezstużewiKonradRylejewłudzilisię,żeudaim
sięzrzucićjarzmosamodzierżawia,pokonaćcarat.PośmiercicaraAleksan-
drawystąpiliprzeciwMikołajowiI(wgrudniu1825roku),coprzypłacili
życiem,straconoichlatemroku1826.Mickiewiczaodwołanozpołudnia
Rosji,drogadoMoskwyzajęłamumiesiączokładem.Zatrudnienieznalazł
wkancelariiwojskowegogenerał-gubernatoraMoskwyksięciaDymitra
WładymirowiczaGolicyna,któryzresztąwcześniejzasięgałopiniiministra
oświatyAleksandraSzyszkowa,pytałopoglądyfilomatówifilaretów,któ-
rychDzamiaryrząduznałzanaganne”(zamiary,nieczyny,dokonania),
pytałpoto,Dażebymożnabyłowiedzieć,jakinależymiećnadzórnad
ludźmitegorodzaju”9.GdyMickiewiczprzybyłdoMoskwy,miałjużza
sobądoświadczeniatwórcyiwydawcyBalladiromansów,DziadówczęściII
zjalnej,aleiwładzomRzeczypospolitej,piszeotymTadeuszKijonka(LikwidacjaCeli
Konrada.DŚląsk”,R.XIII,listopad2007,nr11(145),s.18—19).
8M.Dernałowicz,K.Kostenicz,Z.Makowiecka:Kronikażyciaitwórczości
Mickiewicza.Lata1798—1824.Warszawa1957,s.470.
9A.Mickiewicz:Dzieła.[WydanieRocznicowe].T.14:Listy.Częśćpierwsza
1815—1829.Oprac.M.Dernałowicz,E.Jaworska,M.Zielińska.Warszawa1998,
przypis1nas.340.
