Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Uwarunkowaniapowstaniairozwojumałychmiastwielkopolskich
25
PodwpływemkontrreformacjipodkoniecXVIw.zaczęłypowstawaćnowe,
ekspresyjneformyarchitekturysakralnej.Barokstałsięzczasemstylemobowiązu-
jącymtakżewarchitekturześwieckiej.Wmałychmiastachzachowałysięliczne
kościołybarokowepowstałedziękiczęstymfundacjomsakralnym.Wczesnyokres
barokureprezentująwWielkopolscekościoływSierakowie(pobernardyński),Ry-
dzynieiZbąszyniu.PóźnobarokowykościółprojektuPompeoFerrariegoznajduje
sięwObrzycku.Naprzełomiebarokuiklasycyzmuwykształciłasięnaziemiach
polskichformadworu.WWielkopolscezaczęłypowstawaćokazałerezydencje,
zktórychjakoreprezentatywnemożnawymienićpałacwCzempiniuorazzacho-
wanyukładprzestrzennyRydzyny,obejmującymiastoizamek.Napływimigrantów
protestanckich,m.in.zterenówŚląskaiPomorzaZachodniego,spowodowałrozwój
zabudowymieszczańskiej.ZaczęłypowstawaćdzielnicetkaczywChodzieżyiRa-
koniewicach,ocharakterystycznychbudynkachzpodcieniamiwkonstrukcjisza-
chulcowej,ustawionymiszczytowowzględemulicy.Wokresiebarokupowstały
liczneratusze,m.in.wKórniku,ObrzyckuiZdunach.
WpołowieXVw.wwynikudrugiejwojnypółnocnejdoszłodoupadkuwie-
lumiastwielkopolskichnaskutekogromnychzniszczeń.Podobniebyłowcza-
sietrzeciejwojnypółnocnej.NaprzełomieXVIIiXVIIIw.ludnośćdotknęły
epidemieizaraza(Rostworowski1994).Zacząłsiępowolnyisystematyczny
upadeknajmniejszychorganizmówmiejskich.
Wokresiezaborówwiększaczęśćdzisiejszychziempolskichbyłatraktowa-
naprzezpaństwazaborczejakoregionyperyferyjne(Buszko1985).Najmniej-
szemiastanierozwijałysięwsposóbplanowany.Stosunkowonajlepiejrozwi-
niętegospodarczobyłymiastawielkopolskieznajdującesiępodzaborempru-
skim.Sytuacjamiastwzaborzerosyjskimbyłazdecydowaniegorszapod
względempoziomucywilizacyjnegoigospodarczegoorazjakościżycia.
WokresiezaborówzmapyWielkopolskizniknęłowielemałychmiast.
Wzaborzerosyjskimprawamiejskieodbieranozaudziałmieszkańcówwpo-
wstaniustyczniowym(Zaniewska1998).Wkrótkimokresieniepodległości
(IIRP)wwynikuzmianadministracyjnychodebranoprawamiejskietymośrod-
kom,któreniepotrafiłyprowadzićwłasnejpolitykiadministracyjnejigospodar-
czej(Mielcarek2008).
Natereniedawnegozaborupruskiegowzwiązkuzbardzodobrąkoniunkturą
gospodarcząbudowano,częstowpobliżumiast,wieleokazałychrezydencjioraz
założeńfolwarcznych.DonajważniejszychprzykładówXIX-wiecznejarchitek-
turyrezydencjonalnejnależyzespółzamkowywKórniku.
ZuwaginarodzajzachowanejtradycyjnejzabudowymieszkaniowejWiel-
kopolskęmożnapodzielićnadwiestrefy:zachodnią,gdzieprzeważałobudow-
nictwomurowaneiszachulcowe,orazwschodnią,gdziezachowałosięwprze-
ważającymstopniubudownictwozrębowe,atakżebudownictwoolęderskie,
opartenawykorzystaniulokalnegosurowca,tzw.rudydarniowej(Pyzdryioko-
licePuszczyPyzdrskiej).
