Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
Wprowadzenie
ujęciewpewienporządekwładzwogóle,aprzedewszystkimnadrzędnejnadnimiwszyst-
kimi.Tąwładząnadrzędnąjestwszędzierządpaństwa,toteżwrządziewyrażasięustrój
państwowy3.
Pojęcienustrójpolityczny”wewspółczesnejpolitologiifunkcjonujepoddwoma
innymiterminami-nsystemu”inreżimupolitycznego”
4
,przyczymnsystempoli-
tyczny”jestpojęciemszerszymzarównowstosunkudonustrojupolitycznego”
,jak
inreżimu”
5
.Jeżelinatomiastuznamy,iżnustrój”stanowizłożonąkategorię,określającą
podstawowezasadystrukturywładzpaństwowychorazgłówneinstytucjepolityczne
iprawne,towówczasbędzieonodpowiadałdefinicjinsystemupolitycznego”wjego
instytucjonalnymujęciu6.
Badajączmianywobrębieustrojupolitycznegotrzebauwzględniaćczynniki
wpływającenajegoprzeobrażenia.Definiującnzmianęsystemową”jakocałokształt
procesuprzekształcaniasystemupolitycznego,odmomentupoczątkowegoażdojego
konsolidacji,stwierdzićtrzeba,żefaktycznieopisujeonanefektprocesutworzenia
ikrystalizowanianowychreguł,procesinstytucjonalizacjinowegosystemu”
,który
przejawiasięwtrwałymiznaczącymprzekształceniunietylkojegostrukturypoli-
tycznej,aletakżejegofunkcjiorazinterakcjizotoczeniem7.
Terminyntransformacja”intranzycja”częstotraktowanesąjakosynonimyjednego
zetapówzmianysystemowej,odnosząsięzaśdoopisuokresuprzejściowegomiędzy
3
Arystoteles,Polityka.Ekonomika.Retoryka.RetorykadlaAleksandra.Poetyka.Zachętadofilozofii.
UstrójpolitycznyAten.ListdoAleksandraWielkiego.Testament,tłum.,wstępikoment.M.Chi-
gerowa[etal.],posł.H.Podbielski,Warszawa2001,s.61,Dzieławszystkie–Arystoteles,t.6.
4
Podterminemnsystempolityczny”rozumiemynogółorganówpaństwowych,atakżepartii
politycznych,organizacjispołecznychorazgrupformalnychinieformalnych,uczestniczących
wdziałaniachpolitycznychwramachdanegopaństwa,jakrównieżichwzajemnestosunkitwo-
rzącefunkcjonalnącałośćzpunktuwidzeniabezpośredniegolubpośredniegokreowaniaorganów
idecyzjipaństwowych”
.Podmiotamiwchodzącymiwskładsystemusą:organypaństwowe,partie
polityczne,organizacjespołeczneigrupynieformalnetj.grupyrasowe,narody,narodowości.Zob.
M.Chmaj,Systempolityczny,[w:]Leksykonpolitologiczny.Polityka–ustrój–idee,red.M.Chmaj,
W
.Sokół,Lublin1999,s.394-395.nReżimpolityczny”definiowanyjestjakozasadyustrojowe
iwartości(wolność,równość,suwerennośćnarodu,reprezentacja,podziałwładz)imechanizmy
regulującefunkcjonowaniecentrumwładzypolitycznejorazogółmetod,jakimiposługujesię
aparatpaństwowywstosunkachzludnościąpaństwa.nReżimpaństwowy”tofaktycznysposób,
stylsprawowaniawładzyiegzekwowaniaposłuszeństwawobecniej.Ponadtotworzągo:struktura
autorytetów,formalneinieformalneregułygrypolitycznejorazwynikająceznichzależnościpomię-
dzypodmiotamipolityki.Funkcjąreżimujestwyznaczeniegranicswobodydziałaniapolitycznego
iustanowieniepewnejhierarchiipodmiotówpolityki.Zob.A.Antoszewski,Reżimpolityczny,
[w:]Studiazteoriipolityki,t.1,red.A.W
.Jabłoński,L.Sobkowiak,Wrocław1998,s.89-104,
ActaUniversitatisWratislaviensis,nr1841;por.B.Dziemidok,Reżimpolityczny,[w:]Encyklopedia
politologii,t.1:Teoriapolityki,red.W
.Sokół,M.Żmigrodzki,Kraków1999,s.256.
5A.Antoszewski,Ustrójpolityczny,s.480.
6Ibidem.
7Idem,Procesizmianapolityczna,s.194.
