Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
52
Rozdział1.DeterminantypolitykizagranicznejPolskiwobecRosji
zakładanopoparciedlatworzeniasięnaobszarzeimperiumrosyjskiegonie-
podległychpaństwnarodowych,przedewszystkimlitewskiego,ukraińskiego
iwmniejszymstopniubiałoruskiego.Narodyteitworzoneprzezniestruktury
organizacyjnenależałonastępniewłączyćwsystemsojuszy(uniawschodnioeu-
ropejska)bądźfederację(nazasadzieodrębnejpaństwowościlubszerokiejau-
tonomiisamorządowej),gdziegłównąrolęprzywódcząodgrywałabyPolska102.
Wkoncepcjifederacyjnejiprometejskiejnawiązywanodoideijagiellońskiej,
kładącnacisknacywilizacyjnąmisjęPolskinaWschodzie103.Wpraktyce,pla-
nówPiłsudskiegoutworzeniafederacjiczterechnarodów:Polaków,Litwinów,
BiałorusinówiUkraińców,głównienabazieprzedrozbiorowejRzeczypospoli-
tejPolskiej,zewentualnymjejposzerzeniem,nieudałosięzrealizować.Jedną
zgłównychtegoprzyczynbyło,żenarody,zktórymiPolacymielitworzyćfe-
deracje,niechciałytakichrozwiązańiwystępowałyprzeciwkonim,dążącdo
uzyskaniadlasiebieniepodległościpaństwowej.WśródLitwinów,Ukraińców,
mniejwśródBiałorusinów,dominowałypostawyantypolskie104,manifestowanie
102J.PiłsudskipodkoniecIwojnyświatowejnwierzył,żenarody,którewywalcząpaństwo-
wośćwwojniezRosją,sprzymierząsięzPolską,botylkotakzagwarantująsobiebezpieczeń-
stwo.Wplanowanejuniiwschodnioeuropejskiejwpierwszejkolejnościwidziałpaństwopolsko-
-litewsko-białoruskie,kontynuującetradycjeWielkiegoKsięstwaLitewskiego.Liczyłtakżena
sojuszzUkrainą.WnajdalejidącychplanachsięgałodFinlandiipoprzezEstonięiŁotwępo
państwaKaukazu.Polsce,dziękijejmożliwościomludnościowym,ekonomicznym,militarnym
ikulturalnym,miałaprzypaśćrolahegemonategozwiązku.Pomysłnawiązywałdohistorycznej
ideiRzeczypospolitejjagiellońskiej.Niebyłjednakjejkopią,bouwzględnionownimfaktkształ-
towaniasięnowoczesnychnarodówidlategoogniwamizwiązkuczyniononiezależnepaństwa.
Uniawschodnioeuropejskamiałabyćkonfederacjąniepodległychpaństwpowiązanychwęzła-
misojuszniczymi.Wgręwchodziłytakżeinneformywspółpracy,zależnieodgotowościpart-
nerów”.D.Nałęcz,T.Nałęcz:Stosunkipolsko-sowieckiewlatach1917-1921.W:Białeplamy
-czarneplamy.Sprawytrudnewpolsko-rosyjskichstosunkach1918-2008.Red.A.D.Rotfeld
iA.W.Torkunow.Warszawa2010,s.30-31.Wartowtymmiejscupodkreślić,żewkolejnych
latachJ.Piłsudskiniebyłnnadmierneprzywiązany”doideiniepodległościisamostanowienia
narodów,któremiałysięznaleźćwplanowanejuniiwschodnioeuropejskiej.Przykłademmoże
byćjegopolitykafaktówdokonanychwobecWilnaczyfaktycznypodziałUkrainymiędzyPolskę
iRosjęsowieckąnamocytraktaturyskiegoz1921r.
103A.Czarnocki:KoncepcjepolitykizagranicznejPolski.W:Międzynarodowestosunkipoli-
tyczne.Red.M.Pietraś.Lublin2006,s.617-618.Szerzejzob.L.Moczulski:Geopolityka.Potę-
gawczasieiprzestrzeni.Warszawa1999,s.557inast.
104Nazbytczęstozapominamy,żechronologicznierzeczujmując,pierwsząwojnąprowa-
dzonąprzezPolskęnawschodziepozakończeniuIwojnyświatowejniebyławojnapolsko-
-radzieckawlatach1919-1920,leczwojnapolsko-ukraińskaoGalicjęWschodnią(wtym
oLwów),którazakończyłasięprzegranądążeńniepodległościowychUkraińcówgalicyjskich
orazustanowieniemwładzyPolskiporzekęZbrucz.Totenprzedewszystkimkonfliktspo-
wodował,żepodjętanaprzełomiekwietniaimaja1920r.ofensywawojskpolskichdowodzo-
nychprzezJ.PiłsudskiegoioddziałówukraińskichatamanaS.Petlury,zakończonazajęciem
Kijowa(7V1920),niewywołałaentuzjazmuwśródludnościukraińskiejiniespowodowałama-
sowegopoparciaUkraińcówdlatychdziałań.Zob.W.Roszkowski:HistoriaPolski1914-2004.
Wyd.Xrozszerzone.Warszawa2004,s.23-25.Wartoprzypomnieć,żewkontekściezbrojnej