Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30
Budowaskóry,błonyśluzowejiprzydatków
wej.Składająsięzczęściwydzielniczejorazzprzewodu(kanału)wyprowadzające-
go.Częśćwydzielniczausytuowanajestwgłębokiejczęściskórywłaściwejnagra-
nicyztkankąpodskórnąimakształtzwiniętegokłębka.Skurczkomórekmięśniowych
powodujewypychaniepotukugórze,któryprzezprostopadleukładającysięprze-
wódwyprowadzającywydostajesięnapowierzchnięskóry.Przewódtenprzechodzi
zawszeprzezsoplebrodawkowe(anigdyprzezbrodawkiskórne)ikończysięna
powierzchniskórywolnymujściem(poryskóry).
Gruczołypotoweapokrynowe(dużegruczołykłębkowate)występujątylko
wniektórychokolicachciała.Rozwojowosązwiązanezmieszkamiwłosowymi
iwpełniwykształcająsięwokresiedojrzewania(ewolucyjniegruczołyapokrynowe
człowiekastanowiąodpowiednikgruczołówwonnychussaków).Liczbatychgru-
czołówjestwiększaukobietniżumężczyzn.Czynnośćtychgruczołówukobiet
nasilasięwokresieprzedmiesiączkowym,asłabniewciąży.Najsilniejrozwiniętym
gruczołemapokrynowymukobietjestgruczołsutkowy.Gruczołyapokrynoweod-
działująnabodźceadrenergiczneiniebiorąudziałuwregulacjiciepłaustroju.Swo-
istawydzielinagruczołówwyróżniasięmniejsząkwasotą,woniąibarwą;jestpół-
płynna,apowyschnięciutworzycienkifilmnapowierzchniskóry.
Gruczołyłojowe(glandulaesebaceae)sąpochodnymimieszkówwłosowych
(rozwijająsięprzezuwypuklenieścianmieszków).Gruczołyłojowesąpłytszeniż
potowe.Dzieląsięnadwiegrupy:rozwojowe,związanezmieszkiemwłosa(stano-
wią90%wszystkichgruczołów),orazniezależnerozwojowoodwłosów(znajdują
sięwobrębieczerwieniwargorazwokolicachwystępowaniagruczołówapokryno-
wych).Naogółwielkośćgruczołówłojowychjestproporcjonalnadogrubościwło-
sa,wokółktóregoukładająsiękoncentrycznie(każdywłosmaconajmniejjeden
własnygruczołłojowy,znacznaczęśćmapodwagruczoły).Sątogruczołypęche-
rzykowezkolbowatorozszerzonączęściąwydzielnicząizkrótkimprzewodemwy-
prowadzającym.Ułożonewkilkaszeregówsześciennekomórkiwydzielniczetwo-
rzątworygroniaste,nieposiadająceświatłaiwypełniającesięziarenkamitłuszczu.
Najwięcejgruczołówłojowychwystępujewtzw.okolicachłojotokowych.Nale-
żądonich:głowa,twarz,przedniaitylnapowierzchniaklatkipiersiowej.Wokoli-
cachtychliczbagruczołówłojowychmożesięgaćdo300-400na1cm2.Niektóre
rejonyskóry,jakdłonieipodeszwy,pozbawionesąwogóletychgruczołów.
Nawydzielaniegruczołówłojowychmająwpływróżneczynnikiendogenne
(główniezależneodokresurozwojowegoregulowanegoprzezhormonypłciowe-
androgenyiestrogeny)orazczynnikiegzogenne,oddziałującesłabiej(przede
wszystkimdieta).Wśródczynnikówendogennychdużąrolęodgrywaokresdojrze-
waniapłciowego,podczasktóregogruczołynaogółzwiększająswojąobjętość.Te-
stosteronoddziałujepobudzająco,aestrogenydziałająhamująco;tewłasnościhor-
monówwykorzystujesięniekiedywcelachleczniczychikosmetycznych(głównie
wterapiitrądzikumłodzieńczego).
Nagromadzeniesięziarenektłuszczuwczęściwydzielniczejgruczołówłojo-
wychmacharakterpostępujący.Wpewnymokresiekomórkiwydzielniczegruczołu
