Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI
Absolutyzmrosyjski–geneza
icechyszczególne
Jakjużpowiedzianowewstępie,abyzrozumiećgenezęrosyjskiejmyślipo-
stępowejiradykalnej,awzwiązkuzniącharakterruchówliberalnychirady-
kalnychwRosjiwdziewiętnastyminapoczątkudwudziestegowieku,należy
wskazaćnatłospołeczneipolityczne,naktórymoweruchysięzrodziły.Dla-
tego,bywyjaśnićtozjawisko,należałobysięgnąćgłębiejdohistoriiRosji,ana-
wetRusi,poto,żebywydobyćzniejprzynajmniejpośrednieprzesłanki,które
–wszystkierazem–przyczyniłysiędopowstaniaspecyficznychwarunków
obiektywizującychzarównopolitycznie,jakimentalnierosyjskąmyślpostę-
powąorazradykalnąwopisywanymokresie.Jesttootyleistotne,żecałahisto-
riaRosjidostarczadowodów,iżrosyjskamyślopozycyjnaczyteżkontestująca
rodzimąrzeczywistośćzrodziłasięnaglebieswoistegosystemuspołecznego
ipolitycznego,jakżeodmiennegoodustrojówzachodnich,aukształtowanego
przezwiekitradycjibizantyjsko-mongolsko-bizantyjskiej.Piszębizantyjsko-
-mongolsko-bizantyjskiej,ponieważpopierwsze,RuśprzyjęłachrzestzBi-
zancjumzcałym–zarównodlaCerkwi,jakidlapaństwaorazludności–ba-
gażemwartości;podrugie,długoletniepanowanieMongołównadziemiami
ruskimiwniosłodomentalnościzamieszkującejjeludnościwszystkichsta-
nówpierwiastekpokorywobecwszelkiejzwierzchności,atakżeprzebiegłości
ipowszechnieakceptowanej,takczyinaczejrozumianejprzemocy–coistotne
–równieżpogardydlajednostkiludzkiej;potrzecie,upadekKonstantynopola
(1453),małżeństwoIwanaIIIzksiężniczkąbizantyjskąpozwoliływielkiemu
księciumoskiewskiemunauznaniesiebiezaspadkobiercęcesarzybizantyj-
skich,conajpierwprzejawiłosięwewprowadzeniunadworzemoskiewskim
nieznanegoprzedtemceremoniału,rytuałubizantyjskiego,apotem,nietylko
zewzględunakontekstreligijny,lecztakżepolityczny,wmicie„Moskwyjako
trzeciegoRzymu”
.Jeżelizatemdotejpory–jaksiętoprzedstawiawwiększo-
ściopracowań–głównymcelempolitycznymMoskwybyło„zbieranieziem
ruskich”
,toodtądzaczęłysiętamkształtować,jakpisałBenedyktZientara,
