Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Koncepcjaczterechrewolucjiprzemysłowych
13
wLondyniepierwszegometraw1890roku)przyczyniłysiędozrewolucjo-
nizowaniasposobówłącznościitransportu(Zamorska,2020).Natejpod-
stawiezanajważniejszeosiągnięciadrugiejrewolucjiprzemysłowejuznaje
się:wynalezienieelektrycznościizastosowanieliniimontażowej,rozwój
metalurgiiiprzemysłuchemicznego,powstaniesilnikaspalinowego,uno-
wocześnienietransportukołowegooraztelekomunikację.Towszystko
znaczącowpłynęłonarelacjemiędzyludzkie(zob.rys.1).
DrugarewolucjaprzemysłowawPolscecechowałasięwyspowym
charakteremmodernizacji,skoncentrowanymwokółnajwiększychośrod-
ków.Intensywnierozwijającesięokręgiprzemysłowe,takiejakwarszaw-
ski,łódzki,staropolskiczysosnowiecko-częstochowski,funkcjonowały
obokobszarówwiejskich,którenaprzestrzeniczasupodlegałyniewielkim
zmianom.Najsilniejwtamtymokresierozwijałysięośrodkiwzaborzero-
syjskimzuwaginachłonnośćrynkurosyjskiego,zdecydowaniesłabiejna
terenachzaborówaustriackiegoipruskiego(dużakonkurencjalepiejroz-
winiętychPrus).Procesymodernizacjinastępowałyjednakwwynikuna-
śladownictwa,niezaśtworzenianowychrozwiązań,dlategonaprzykład
porównywanieŁodzidobrytyjskiegoManchesteruwydajesięnieuzasad-
nione.WprawdzieliczbamieszkańcówŁodziwlatach1840–1900zwięk-
szyłasięz20do315tysięcy,aleŁódźnieodgrywałatakiejrolipolitycznej
czykulturalnejjakManchester.Ponadtoważnymczynnikiemhamującym
przebiegdrugiejrewolucjiprzemysłowejwPolscebyłbrakośrodkówaka-
demickichstymulującychpostępgospodarczy.Zaborcyniedbaliorozwój
polskiejnauki–zamykalilubotwieraliuniwersytetywzależnościodpoli-
tycznejkoniunktury.Arystokracjawspierałapolskichhumanistów,np.Elizę
Orzeszkową,HenrykaSienkiewicza,WładysławaReymonta,alepozajej
zasięgiembyłyrozwiązaniainstytucjonalnewdziedzinachinżynierii,tech-
nikiczyekonomii.NajlepszymtegoprzykłademjestMariaSkłodowska-
-Curie,któranajwiększychodkryćdokonałanaparyskiejSorbonie.
Zpowodunierentownościwydobyciapaliwkopalnychrozpoczęto
poszukiwaniaodnawialnychźródełenergii.Tozapoczątkowałokoniec
drugiejrewolucjiprzemysłowej.Natrzecią–naukowo-technologiczną
–światmusiałczekaćkilkadziesiątlat.ZdaniemJeremy’egoRifkina,jej
początekprzypadanakoniecIIwojnyświatowej,alezanajważniejszą
datęuznajesięrok1969.Jesttorokwprowadzeniaprogramowalnego
sterownikalogicznegoModicon084,cozainaugurowałorozwójeryauto-
matykiprzemysłowej(Bujak,2017).Wcześniejkomputerybyłyznane,ale
wykorzystywanojedocelówwojskowychwczasachzimnejwojny.Działał
nawetpoprzednikInternetu–ARPANet,opracowanyprzezDepartament
ObronyUSA.Począwszyodlat50.XXwieku,rosłozainteresowanie
