Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
I
Wstęp
Dookreślićnależypierwszyelementschematusystemurozpowszechniania,doty-
czącyselekcjifilmów.Ponieważdecyzjaoprodukcjifilmuniejesttożsamazjegoskie-
rowaniemdodystrybucji,niepodejmujemywtomiekwestiizwiązanychzszeroko
pojętymprocesemtwórczym.Równieżzagadnieniazwiązanezcenzurąfilmową-obej-
mującezarównosprawyprodukcji,jakidystrybucji-wniniejszymwyborzezostały
jedyniezasygnalizowane,główniezapośrednictwemdokumentówzarchiwówregio-
nalnych.MateriałyGłównegoUrzęduKontroliPrasy,PublikacjiiWidowisk,przezlata
opracowywaneprzezArchiwumAktNowychiudostępnionedopierowtrakciezaawan-
sowanychjużpracnadniniejszymtomem,mogąstaćsięprzedmiotemodrębnegopro-
jektubadawczego.Taostatniauwagadotyczyrównieżtechnikifilmowej,która-choć
ściślepowiązananietylkozrealizacjąfilmów,lecztakżezicheksploatacją-stanowi
wistocieodrębnyproblembadawczy.
TomobejmujeczteryfazywczesnejhistoriiPolskiLudowej:ostatniemiesiąceIIwojny
światowej(gdyorganywładzypodporządkowanePKWNtworzyłyadministracjęnaczę-
ściterenówdawnejIIRzeczpospolitejoraznatzw.ZiemiachOdzyskanych,którewwyni-
kutraktatówpokojowychprzypadłypaństwupolskiemu),okresrządukoalicyjnego(gdy
władzekomunistycznezachowywałyjeszczepewnepozoryutrzymywaniaregułpaństwa
demokratycznego),kilkuletniokresbezwzględnejstalinizacjiżyciapublicznego,wresz-
cie-krótkąodwilż.Dokumentyzgromadzonewtomieodzwierciedlajądynamikętych
przemian,choćjegostrukturaukształtowanajestwedługkryteriumtematycznego.
Pracującnadksiążką,kierowaliśmysięprzekonaniem,żekształtówczesnejkultury
byłwdużymstopniuuzależnionyodszerszychprzemianpolitycznych,któredokony-
wałysięwEuropieŚrodkowo-Wschodniejwtymokresie.Dataotwierającaantologięnie
pozostawiażadnychwątpliwości-wroku1944naziemiachpolskichzaczęłysiękon-
stytuowaćzrębyprzyszłejpolskiejpaństwowejkinematografii,któreprzezkolejnelata
byłymodelowanewedlestrukturywywodzącejsięzeZwiązkuRadzieckiego.Ostatni
dokumentwnaszejantologiidatowanyjestzkoleinarok1956,kiedydochodzidoza-
sadniczychzmianwmodelusprawowaniawładzyprzezkomunistów.Decyzjaolikwi-
dacjipodkoniectegorokuCentralnegoUrzęduKinematografii,zarządzającegocałością
sprawzwiązanychzprodukcjąidystrybucjąfilmów,stanowisymbolicznykrespanowa-
niaideologicznychdogmatówokresustalinizmuwkulturzefilmowej.Oczywiściepro-
cesreformowaniakinematografiiobejmowałdłuższyokres,apoczątkizmiandasięza-
uważyćwroku1955zarównonapoluprodukcjifilmów(powstaniezespołówfilmowych),
jakidystrybucji(stopnioweposzerzanierepertuarukinowegoofilmyzachodnie).Okres
reformykinematografiirozciągnąćmożnatakżenarok1957-niemaldojegokońca
funkcjonował,formalnieprzynależącydostrukturyMinisterstwaKulturyiSztuki,lecz
wciążrezydującywtymsamymbudynkuCUKprzyPuławskiej61,UrządKinematogra-
fii(uwolnionyodkłopotliwegoprzymiotnikancentralny”).Instytucjatazdradzałacechy
administracjiprzejściowej,torującejdrogędopowstaniaNaczelnegoZarząduKinemato-
grafii,któryrozpocząłdziałalnośćjesienią1957r.Mimotychzastrzeżeńuważamy,żerok
1956stanowinajlepszącezurę,ponieważdokonanowówczasbilansucałegopowojennego
okresuwzakresiezarządzaniapolskąkinematografią,azarazemformułowanobardzo