Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Rozwójjakoprzedmiotbadańnaukowych
Zróżnicowaniecechwpopulacjiludzidorosłychjednejpłciukładasięwsymetryczny
obrazrozkładunormalnego(krzywejGaussa).Dlazjawiskrozwojowychtypowejestwy-
dłużenieztejczęścirozkładu,wktórejprzeważaliczbaosobnikówowartościachcechy
większychodprzeciętnych(asymetriadodatnia)lubmniejszychodprzeciętnych(asy-
metriaujemna).
Zjawiskomrozwojowymtowarzyszyokreślonatendencjarozwojowa,którajestpra-
widłowościąogólną(dotyczynietylkoorganizmówżywych,aletakżeprocesówpro-
dukcyjnych,zjawiskekonomicznychitd.).Przejawiasięzwiększeniemprzyrostówwtych
samychokresachdlautrzymaniategosamegotempaprocentowegopowiększaniasię
(np.wymiarówciała),zwiększaniemdyspersjiwrazzezwiększaniemśredniegowymiaruitd.
Teipodobnezjawiskamusząbyćwyeliminowanewobserwacjachnadrozwojemdziecka,
abyspośródlicznychmatematycznychprawidłowościrozwojuwyodrębnićtypowedla
człowieka.Stądłatwiejjestauksologowiopanowaćnowemetodybadawcze,np.fizjologii,
chodzitubowiemonauczeniesiępewnychtechnicznychczynności,niżdobremunawet
fizjologowi,któryprowadziłbadanianadosobamidorosłymi,przejśćnasposóbmyślenia
auksologa,posługującegosięzupełnieinnąmetodologią,cowymaganieomalzmiany
równejzmianieświatopoglądu.Powiedziećtakmożnabezprzesady,gdyżwspółczesny
rozwójnaukiwymagawcałościnowegospojrzenianaświat,wymagazrozumieniajego
stałychprzemianirolibadaczajakokontrolera,lecziczęstokroćstymulatoratychzmian.
Auksologiatęrolę,nietylkoinformacyjną,lecziświatopoglądowąspełniazarównowzglę-
demnaukbiologicznych,jakispołecznych,szczególniejednakwpsychologiiisocjologii.
Auksologiazajmujesięwzrastaniemirozwojemjakoimmanentnąwłaściwościąorgani-
zmówżywychirelacjamiześrodowiskiemzewnętrznym.Rozpatrujerozwójjakofunkcję
czasu.Samzaśprocesrozwojuosobniczegozpunktuwidzeniastrategiiewolucyjnejjest
sposobemnaprzeżycieosobnika(uzyskaniesamodzielnościjegoorganizmu)igatunku
(uzyskaniazdolnościdorozroduiwychowanianowychpokoleń).Ontogenezakażdego
osobnikaipokoleniajestwięccyklemwistnieniuiewolucjigatunku.
Pewnedziałyauksologiipowstaływcześniejniżinne.Takjestzembriologią,trak-
tującąorozwojuzarodka.Działtenbardzoważnydlawieludziedzinbiologiiuzyskał
wXXwiekubardzoistotnypostępwobecnowychtechnikbadawczych(przedewszystkim
ultrasonografii,lecztakżetomografiikomputerowej,któreumożliwiłybadaniapłodów
przyżyciowo,włoniematki).Wyjaśnieniemechanizmówformowaniasięzarodka,roz-
wojuposzczególnychnarządówidalszegoprzebiegurozwojupłodumaolbrzymiezna-
czeniedlamedycyny.Dlategoteżtenwłaśniedział,mimoznaczniewiększychtrudności
wprowadzeniubadań,jestmożenawetlepiejpoznanyniżinnełatwedoobserwacji
okresyrozwojuontogenetycznego.Bardzodobrzepostawionesąoddawnabadania
dzieciimłodzieżywwiekuszkolnym,przypuszczalniezewzględunamożliwośćprowa-
dzeniabadańwszkole.Rozwójfizyczny(somatyczny,zwyklewysokościimasyciała,
jegoproporcji)jestznacznielepiejudokumentowany,aniżelirozwójczynnościowy,oraz
znimpowiązanyrozwójpsychomotoryczny.Stosunkowodużowiadomoorozwoju
niemowlątwpierwszymrokupourodzeniu.Opóźnionewstosunkudoosiągnięćwba-
daniachdzieciszkolnychsąobserwacjedzieciwwieku1-6lat.Dopieroostatnielataprzy-
niosłytunasileniebadań.
6
