Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
3.Czynnikirozwojuosobniczegoczłowieka
elementówzdolnychdoretrotranspozycjisąwbudowanewgenomendogenneretrowi-
rusy(ERV)stanowiąceprawie8%naszegogenomu.Sąonenajprawdopodobniejpozo-
stałościamipowirusachegzogennych,któreinfekująckomórkiliniipłciowejgospodarza
uległywtokuewolucjiinsercjidoDNAibyłyprzekazywanenastępnympokoleniom.
WciągutysięcylatwiększośćERVutraciłoaktywnośćzpowodunagromadzonychmutacji
ipozostajenieaktywnatranskrypcyjnie.Jednakniektóreznichsąnadalaktywneimogą
sterowaćreplikacjąwirusówegzogennych.
Istniejejeszczejedensystemregulacjiekspresjigenów.Tonośnikiinformacjiwpro-
wadzanejdokomórkipoprzezbiochemicznemodyfikacjesekwencjiDNAlubbiałek
histonowychznanejakomodyfikacjeepigenetyczne.Systemtenstanowinadbudowę
genomuinazywanyjestepigenomem.Epigenompozwalalepiejpoznaćizrozumieć,
wjakisposóbgenomintegrujesygnałyzotoczenia,zarównotepochodzącezwnętrza
komórkiluborganizmu,jakizzewnętrznego,względemorganizmuśrodowiskażycia.
Wustalaniuwzorcaekspresjigenówwokreślonychtypachkomórekbiorąudziałgeny
iśrodowisko,apośrednicząwnimmechanizmyepigenetyczne.Czynnikiśrodowiskowe
mogąwpływaćnato,jakiegenywdanejchwiliulegająekspresji,gdyżwreakcjinasygna-
łyśrodowiskoweuruchamianyjestsystemprzełączników,którymisąregulatorymoleku-
larne-związkichemicznepowodującekowalencyjnemodyfikacjeDNA,związanych
znimstrukturbiałekhistonowychchromatynyjądrowejorazniekodująceRNA.Wefek-
ciemożenastąpićaktywacjagenubądźjegowyciszenie.Charakterystycznącechątego
procesujest,żemodyfikacjeepigenetyczneniezmieniająstrukturyDNAsamejwsobie,
toznaczy,niezmieniająsekwencjinukleotydów,leczoddziałująbezpośrednionaDNA
(czegopozostałościąjestznacznikchemicznynaDNA)lubmodyfikujązwiązaneznim
strukturybiałekhistonowych.Wefekciewywołujązmianyfunkcjonalnegenudecydując
czy,kiedyiwjakisposóbbędzieonaktywowany.Modyfikacjeepigenetycznetworząsieć
wzajemnieoddziałującychnasiebieczynników,któreumożliwiająprecyzyjnąkontrolę
ekspresjigenów,atymsamymleżąupodstawróżnicowaniasiękomórekwtrakcierozwoju
osobniczego,genomowegopiętnarodzicielskiegoidezaktywacjichromosomu.
•Epigenetyka(grec.epioznaczaponad,wdodatkudo)zajmujesiębadaniem
zmianaktywnościgenów,zarównowewzorcachkomórkowych(analizyjakościo-
we),jakiwilościowymprofiluekspresjigenów,którepodlegajądziedziczeniu
mitotycznemuillubmejotycznemu,iktóreniepociągajązasobązmianywsek-
wencjinukleotydówDNA(mutacjiDNA),leczsąefektemstabilnychiodwra-
calnychmodyfikacjibiochemicznychDNAorazbiałekhistonowychchromatyny
jądrowej;zmianytesąpowielanewnastępującychposobiewpokoleniach
komórekpotomnych;opisujewszystkiemechanizmyniezbędnedorozwinięcia
programugenetycznegodorozwojuontogenetycznego,którenapoziomie
molekularnymdotycząmechanizmówbiochemicznejregulacjifunkcjonalnych
właściwościDNAibiałekchromatynowychjakopodłożamiędzykomórkowej
lubmiędzyosobniczejzmiennościgenotypowejifenotypowej.
52
