Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
rozbiciupaństwanadzielniceniebyławstaniezagwarantowaćbezpieczeństwa.
Książętapiastowscy,czerpiącwzorcezzachodu,przypisywaliwarstwęludzido
obowiązkówwojskowychwzamianzauposażenie
4.Podsumowującpowyższe
opinie,należyuznać,żedrogaposzczególnychosóbdogronarycerzybyłaróżna.
Rycerzemoglibyćpotomkamizarównoprzeddzielnicowychdygnitarzypiastow-
skich,jakrównieżosóbpoczątkowoniższejkondycjispołecznejotrzymujących
ziemięodwładcówdzielnicowych.WażnesątuwcześniejszespostrzeżeniaSła-
womiraGawlasa,którystwierdził:
[…]jestwięcrzeczązrozumiałą,żenaobszarach,gdzieprawolennenie
zapuściłokorzeni,więzirodzinno-rodowepozostały(lubstawałysięna
nowo)podstawowąformąorganizacjispołecznej.[…]Wydajesię,żebrak
lenn,jakikonfrontacjaz„prawamiksiążęcymi”,połączonezrecepcjąher-
bówiinnychelementówkulturyrycerskiej,stworzyłdogodnewarunkido
powstaniarodówszlacheckich.[…]Wtrakciewalkospołecznąpozycję
nastąpiłoscalenieróżnychgrup[podkreślenie—M.W.]wstosunkowo
jednolitąwarstwęopodobnymstatusie
5.
Sposóbpatrzenianapoczątkirycerstwanaziemiachpolskichrzutowałtak-
żenateoriedotyczącegenezyrodów.Generalniewdyskusjinaukowejdomi-
nujądwamodelepowstaniarodówrycerskich.Wedługpierwszegobyłyone
genealogiczne,czyliwywodziłysięodwczesnoplemiennejarystokracji
6
.Jak
wspomniałemwcześniej,niemożnamówićoarystokracjipierwszychPiastów,
leczraczejotejpochodzącejzprzełomuXIiXIIwieku.Przeciwnicytejteorii
uważają,żepolskierodyrycerskiepowstaływsposóbsztuczny,łączączesobą
4
T.Jurek:Genezaszlachty…,s.74—95;Idem:VomRitertumzumAdel.ZurHerausbildung
desAdelsstandesimmitelalterlichenSchlesien.In:AdelinSchlesien:Herrschaf—Kultur—Selbst-
darstellung.Hrsg.J.Harasimowicz,M.Weber.Bd.36.München2010,s.69—70.Naczęste
nawiązywaniedorozwiązańniemieckichzwróciłwcześniejuwagęSławomirGawlas,zob.Idem:
Okształtzjednoczonegokrólestwa.Niemieckiewładztwoterytorialneagenezaspołeczno-ustrojowej
odrębnościPolski.Warszawa2000,s.59—61.
5
S.Gawlas:Okształtzjednoczonegokrólestwa…,s.88.
6
TeoriarodowawyszłaspodpióraWładysławaSemkowiczaijegoszkoły.Obecnierodowy
charakterszlachtypolskiejnajpełniej—wwielumiejscachnainnychzałożeniachniżW.Semko-
wicz—przedstawiaJanuszBieniak,zob.Idem:Rodyrycerskiejakoczynnikstrukturyspołecznej
wPolsce
XIII
—
XV
wieku.W:Polskawokresierozdrobnieniafeudalnego.Red.H.Łowmiański.
Warszawa1973s.161—200;Idem:JeszczewsprawiegenezyrodówrycerskichwPolsce.W:Społeczeń-
stwoPolskiśredniowiecznej.Zbiórstudiów.T.5.Red.S.K.Kuczyński.Warszawa1992,s.45—55;
Idem:Średniowiecznepolskierodyrycerskie.Stanbadań,problemysporne,możliwościitrudności
badawcze.W:Genealogia—staniperspektywybadańnadspołeczeństwemPolskiśredniowiecznej
natleporównawczym.Toruń2003,s.47—74.
48
RozdziałII.Problemnazewnictwarycerstwaopolskiego
