Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.Rzetelnyprocesjakozasadaprawa
orazstatusuprawnegourzędusędziego94.Wkonsekwencjidokonsty-
tucyjnegoprawaprocesowegozaliczasięnormyokreślająceorganizację
izadaniasądów,odnoszącesiędozwiązaniasędziegoustawą,ustawo-
wegosędziego,sędziegoneutralnego,dostępudosądu,efektywności
ochronyprawnejiprawadowysłuchania95.
Wdoktrynieprocesucywilnegozostałprzyjętydychotomiczny
podziałzasad,wedlektóregowyróżniasięzasadyustrojoweiprocesowe.
WedlepodręcznikaE.Waśkowskiegoz1932r.dozasadprocesowych
zaliczanodyspozycyjność,równość,formalizm,formalnekierownictwo
procesem,sporność,inicjatywęstron,koncentracjęmateriałuproceso-
wego,ustnośćipisemność,publiczność,swobodnąocenędowodów
orazkontrolęinstancyjnąwyroków.Zasadomdyspozycyjności,równo-
ści,formalizmuiformalnegokierownictwaprzypisywanomianozasad
bezwzględnych,podstawowych.Wyodrębnianotakżeelementyustro-
joweodnoszącesiędoustrojuwewnętrznegosądóworazpozycji
ustrojowejsędzióworazgwarancjiichbezstronnościiniezależności96.
WprocesiecywilnymokresuPRL-uwyróżnianozasadynaczelne,
stanowiąceideeprzewodnieprawaprocesowego.Rangęzasadnaczel-
nychprzypisywanotylkotymzasadom,któresązasadamiogólnymi,
tj.mającymiznaczeniedlacałegosystemupostępowaniacywilnegolub
poszczególnychrodzajówpostępowania,anietylkodlaposzczególnych
instytucjiprocesowych.Zasadynaczelnemusiałymiećponadtowiodące
znaczenie,tj.ukierunkowującecałądziałalnośćprocesowąsąduiinnych
organówpaństwowych,społecznychstroniuczestnikówpostępowania.
Uznawano,żezasadyzyskującharakternaczelnychzasadprawa,gdy
znajdująswójnormatywnywyraz.Naczelnezasadyprawaprocesowego
byłyściślezwiązanezzasadamiustrojupolitycznegoisystemuspołecz-
no-gospodarczegopaństwa,byłyprzeznieuwarunkowaneistanowiły
ichtranspozycjęnaterenpostępowaniacywilnego97.Dozasadnaczel-
nychzaliczano:zasadęprawdyobiektywnej,ochronywłasnościspołecz-
nej,jawności,inicjatywysądu,równouprawnieniastron,kontrolowanej
94K.Piasecki,OrganizacjawymiarusprawiedliwościwPolsce,Warszawa1995,s.15;
W.Siedlecki,Zasadywymiarusprawiedliwościinaczelnezasadyprocesucywilnego
wświetleorzecznictwaSąduNajwyższego,ZeszytyNaukoweInstytutuBadaniaPrawa
Sądowego1978,z.10,s.34in.
95K.H.Schwab,P.Gottwald,Verfassung...,s.2-3.
96E.Waśkowski,Podręcznikprocesu...,s.13-79,130-136.
97J.Jodłowski,Zasadynaczelne...,s.53-55.
59
