Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
3.Prawodorzetelnegoprocesu
gwarancjapraworządności”119.PrawodosądubyłowyrażonewKon-
stytucjimarcowejz1921r.wart.98,którystanowił,żenniktniemoże
byćpozbawionysądu,któremuzprawapodlega(...)Żadnaustawanie
możezamykaćobywatelowidrogisądowejdladochodzeniakrzywdy
istraty”iKonstytucjikwietniowejz1935r.(art.68ust.1i4).
S.Gołąb,dokonująctypologiiprawiobowiązkówobywatelskich
napodstawieKonstytucjimarcowej,zaliczyłprawodoochronysądowej
dokategoriiprawwolnościowych.Wyjaśniałon,żeprawodoochrony
sądowejpoleganatym,iżniktniemożebyćpozbawionyswegowłaści-
wegosądu,nktóremuzprawapodlega”,drogasądowadladochodzenia
krzywdyistratyniemożebyćwykluczonaustawowo120.
PrzepisyKonstytucjiPRLz1952r.zawierałyjedynienomęustro-
jowąstanowiącą,żewymiarsprawiedliwościwRzeczypospolitejPolskiej
sprawują:SądNajwyższy,sądypowszechneisądyszczególne.Sądy
miałydowykonaniazadanieszczególne,wyrażającesięwstrzeżeniu
ustrojuPolskiejRzeczypospolitejLudowej,ochroniezdobyczyludu
pracującego,strzeżeniupraworządnościludowej,własnościspołecznej
iprawobywateliorazkaraniuprzestępców.Takierozumieniezadań
sądówprowadziłodozdeprecjonowaniawagiprawajednostkidosądu.
Funkcjapostępowaniacywilnegomiałaspołecznywymiaripozostawała
worganicznymzwiązkuzżyciemspołecznymwdziedzinieekonomicz-
nej,społecznejipolitycznej.Funkcjeteiprawajednostkibyłydetermi-
nowaneówczesnąaksjologiąprymatuinteresówzbiorowości(państwa)
nadpotrzebamijednostki.
Dopierozmianyustrojowo-społeczneporoku1989wpłynęłyna
zasadniczązmianęsposoburozumieniaprawadosądujakogwarancji
prawczłowieka.Stopniowojudykaturadopuszczałamożliwośćbezpo-
średniegostosowaniaumówmiędzynarodowychwpolskimsystemie
prawnymjakonormyself-executing121,wtymratyfikowanegowdniu
3marca1977r.Międzynarodowegopaktuprawobywatelskichipoli-
tycznych,którywart.14ust.1gwarantowałprawodosądu.Ustawą
zdnia29grudnia1989r.ozmianieKonstytucjiPolskiejRzeczypospo-
litejLudowej(Dz.U.Nr75,poz.444zpóźn.zm.)doKonstytucjiPRL
119M.Zubik,Sprawowaniewymiarusprawiedliwości...,s.9.
120S.Gołąb,Powszechneobowiązkiiprawaobywatelskie,Kraków1922,s.21-23.
121WyrokSNzdnia17października1991r.,IIKRN274/91,OSNKW1992,nr3-4,
poz.19;uchwałaskładusiedmiusędziówSNzdnia12czerwca1992r.,IIICZP48/92,
OSNC1992,nr10,poz.179.
67
