Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RafałQuirini-Popławski,RzeźbaprzedromańskairomańskawPolscewobecsztukiwłoskiej,Kraków2007
ISBN978-83-233-2203-0,e-ISBN978-83-233-8521-9©RafałQuirini-Popławski&WUJ
8
RzeźbaprzedromańskairomańskawPolscewobecsztukiwłoskiej
styczne,przewożeniegotowychdziełsztuki2.Ważnąrolęodrywaćmogłotakżenaśla-
dowanieelementówdziełimportowanych,zwłaszczanależącychdowytworówmalar-
stwaminiaturowegoczyrzemiosłaartystycznego.Możnadodaćhipotetyczniejeszcze
innewariantytakichkontaktów–przejęciecechformalno-stylistycznychzzagranicy
wwynikupodróżyartystówbądźfundatorówdzieła,pochodzącychzkrajujegowyko-
nania,orazsprowadzenieprojektów,wzornikówczyplanów,niekonieczniezresztą
przezbezpośrednichwykonawcówzlecenia3.Opewnejpopularnościwykorzystywania
takichulotnychnośnikówformartystycznychwśredniowiecznejEuropiemożeświad-
czyćnaprzykładpodróżcysterskiegomnichawysłanegookołoroku1224przezopata
WieboldazklasztoruAduard(Adwerth)kołoGroningenwpółnocnejFryzjidoClai-
rvauxwcelusprowadzeniaszczegółowegoplanutegoopactwa4,czyteżzbiórmodeli
rysunkowychwtórniewykonanychokołoroku1000nakartachkarolińskiegorękopisu
Psicomachii(Paryż,BibliothèqueNationale;Cod.lat.8318iRzym,BibliotecaAposto-
licaVaticana;Cod.lat.596).Rysunkitewykonanezostałyprzezartystęfrancuskiego
zopactwaweFleury(St.-Benoît-sur-Loire),częściowowjakimśskryptoriumklasztor-
nym,aczęściowo–prawdopodobniepodczasjegopodróżydoRzymulubProwansji.
Przypuszczasię,żeniektóreznichsporządzonowceluwykorzystaniawtrakcieprac
architektonicznych.RysunkizFleury,wrazzpóźniejszymioponaddwieścielatry-
sunkamiwszkicownikuVillardadeHonnecourt,stanowiąszczególnieciekawąwska-
zówkąświadczącą,iżmiędzywiekiemXaXIIIstosunkowowierniepotrafionoko-
piowaćformyrzeźborazornamentów.Przeniesienieformyitreścirzeźbiarskiejnie
pociągałowięczasobąkoniecznościsprowadzaniawarsztatówzodległychkrajów,
choćzregułyodbywałosięzapośrednictwempodróżyartystów.Trudnoteżstwier-
dzić,jakpowszechnebyływówczastegotypupraktyki5.
Wiemy,żezgodniezprzekazemwAnnalesRodenseskryptakościoławefryzyj-
skimopactwiewRolducmiałazostać(międzyr.1104a1108)rozplanowanawedług
scematelongobardino6.Przypadektenwskazujenapewneniebezpieczeństwa,zktó-
rymimożesięwiązaćbezkrytycznysposóbinterpretacjizapisuźródłowego.Mimoże
wźródlejasnookreślonogenezękształtukryptywRolduc,jejrzeczywisteformynie
mająwielewspólnegozpopularnymiwItaliipółnocnejczytakimi,któreinterpreto-
wanojako„lombardzkie”wromańskiejarchitekturzeKatalonii,prezentujązaś„system
wiązany”,szczególniecharakterystycznydlaówczesnejarchitekturyniemieckiej.Mo-
głosiętołączyćzinnąetymologiąokreślenialongobardino–niegeograficzną,lecz
2Skubiszewski1981,s.38–39.
3Natematużyciamodeliisposobówprzenoszeniawzorówartystycznychopublikowanoostatniokil-
kadziesiątartykułówwramachtomuMedioevo:imodelli(zob.zwłaszczaQuintavalle2002,s.11–50);
owykonywaniupowtórzeńinaśladownictw,niekonieczniewiernychpodwzględempodobieństwaformal-
nego,wsztuceśredniowiecznej,zob.Skubiszewski1971a,s.45–48,75–77.
4Harvey1972,s.105,154;Świechowski1996,s.299;Tosco1997,s.94.Najsłynniejszymchybaśre-
dniowiecznymprzenośnymwzoremarchitektonicznymjestrysunekprzedstawiającyopactwoSt.Gallen
(pomiędzyr.816a830),choćużycieplanów,rysunkówprzygotowawczychorazmodeliarchitektonicz-
nychjestdobrzeudokumentowanedopierodlaepokigotyku(DuColombier1973,s.72–87,95–96;Quin-
tavalle2002,s.41–50).
5DuColombier1973,s.118–130;Vergnolle1984,s.23–52(rysunkiPsicomachiizostaływykonane
m.in.napodstawieautopsjielementówarchitekturystarożytnej,dekoracjirękopisówlubprzedmiotów
zkościsłoniowej);Świechowski1996,s.299.
6Lehmann-Brockhaus1938,s.143;Timmers1975,s.254(Depositosacrarioconstruxeruntcriptamin
eodemlocosacerdosetfraterEmbricoiacentesfundamentummonasteriiscematelongobardino).
