Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
SądNajwyższyStanówZjednoczonychAmeryki
tezę,wartozastanowićsię,naczympolegafenomenSąduNajwyższegoijegoroli
wprocesietworzeniaprawa,któratorola–wprzekonaniuautora–zaprowadziłago
wsamocentrumdziałańpolitycznych.
Jużnapoczątkurozważańnależypodkreślićdwieistotnekwestie,którepowinny
stanowićtłodalszejanalizy,aodktórychponiekądzależyspecyficznapozycjaSądu
Najwyższegowamerykańskimsystemiewładzy–trójpodziałorazdwupodziałwła-
dzy.Trójpodziałdotyczypłaszczyznywładzycentralnej,którawmyślteoriiMonte-
skiuszaizgodniezzałożeniamiojcówzałożycielizostałarozdzielonanatrzyodrębne
części,realizującewyznaczoneimfunkcje,tj.funkcjęustawodawczą,wykonawczą
isądowniczą.ZtejperspektywyumiejscowienieSąduNajwyższegonaczeleamery-
kańskiejjudykatywy,jakorównorzędnego(wteorii)partneraKongresuiprezydenta,
odpoczątkuimplikowało„wyjątkowość”pozycjinajwyższejinstancjisądowniczej
wpaństwie.Tymczasemdwupodział,wynikającyzezłożonościustrojuterytorial-
negoStanówZjednoczonych,nawładzęfederalnąiwładzestanowespowodował
koniecznośćspełnianiaprzezSądroliinstytucjirozstrzygającejewentualnekonflikty
międzywspomnianymiwładzami,cozostałowzmocnionewchwiliustanowienia
sądowejkontrolikonstytucyjnościprawa.Bezwzględujednaknawagępowyższych
kwestiinależyjetraktowaćjakopunktwyjścia,aleniejedyneodniesieniewbadaniu
zjawiskaupolitycznieniaSąduNajwyższego,któretozjawisko,zdaniemautora,mia-
łoswojeźródłoprzedewszystkimwpowierzeniusędziomsystemucommonlawroli
prawotwórczej,wzbogaconejkompetencjąjudicialreview.
CelemniniejszejpracyjestzatemukazanieznaczeniaprawotwórczejroliSądu
NajwyższegowStanachZjednoczonychpoprzezanalizęteoretycznychipraktycz-
nychmożliwościtworzeniaprecedensówwiążącychamerykańskiesądy,władzęfe-
deralną,władzestanoweiwszystkichobywateli.Wliteraturzeczęstomożnadostrzec
rywalizującezsobąpoglądydotyczącerzeczywistegocharakteruorzecznictwaSądu
Najwyższego,którezdaniemjednychmacharakterostateczny,awedługinnych
możebyćograniczaneprzezbezpośrednielubpośredniedziałaniaczłonkówKon-
gresuczyprezydentów.Dotychdziałańnajczęściejzaliczasięunieważnianieprece-
densówSąduprzezwładzęustawodawczączynierespektowanieorzeczeńtrybunału
przezwładzęwykonawczą14.Należyzatemzbadaćteoretycznąpozycjęprecedensów
tworzonychprzeznajwyższąinstancjęsądownicząwStanachZjednoczonychwhie-
rarchiiźródełprawaamerykańskiegoorazprzeanalizowaćfaktycznerelacjemiędzy
decyzjamipodejmowanymiprzezsędziówareakcjamiKongresuiprezydentawpro-
cesieichrespektowaniaczyimplementacji.Badanietakiemożedoprowadzićdo
istotnychwnioskównatematwpływuSąduNajwyższegonaprocestworzeniapra-
wa,aletakżenaprocesypolityczne,wteoriiprzynależneinnymsegmentomwładzy.
Zdrugiejstronywartodokonaćanalizywpływudziałańorganówściślepoli-
tycznychnafunkcjonowanieSąduNajwyższego,cowymagaszczegółowychbadań
procesumianowaniasędziów,zarównozperspektywyczynników,jakiewpływają
14
ZwolennicyteoriioostatecznymcharakterzeprecedensówSąduNajwyższegotom.in.Alexan-
derM.Bickel,JesseChoper,RonaldDworkin,LouisLusky,KennethStarrczyChristopherWolfe.Do
przeciwnikówtejtezynależąm.in.HowardBall,NealDevins,ChristopherC.Faille,MathewJ.Franck,
RobertA.LevyczyKeithE.Whittington.
