Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Mobilizacjatapowodujewyższystopieńintegracjispołecznej[6].Niektórzyutrzymywali,
żepodczaswojnyurzędypaństwoweodpowiedzialnezarejestracjęsamobójstwniedysponowały
niezbędnymizasobamikadrowymi,abywykonywaćtozadanieodpowiedniostarannie.W1940
roku–wczasie,kiedywieluNiemcówgloryfikowałodoświadczeniapierwszejwojnyświatowej–
psychiatraHansW.Gruhlezakwestionowałtotwierdzenieipochwalił„wielkiewspólnotowe
doświadczenie”wojny[7].Oczywiścieżołnierzefrontowimogliwówczasbeztrudupopełnić
samobójstwo,wystawiającsięnanieprzyjacielskiogień,atakieprzypadkiniebyłybyrejestrowane
jakoaktdobrowolnegoodebraniasobieżycia.Możetostanowićczęściowewyjaśnieniekwestii,
dlaczegopoziomsamobójstwspadłpodczaswojny.Mimotowzrostod1917do1919roku,
apóźniejw1921rokunadaljestuderzający.Niemożemyjednakstwierdzićzcałkowitą
pewnością,żesamawojnanaprawdęprowadzidospadkupoziomusamobójstw.
SzczegółowyraportsporządzonyprzezmiejskiurządstatystycznyweFrankfurcienadMenem
w1932rokuujawnił,żesamobójstwostałosięodzakończeniapierwszejwojnyświatowejbardziej
powszechnymsposobemumierania.W1913rokusamobójstwastanowiłyzaledwie1,15procent
wszystkichzgonówwNiemczech.W1932rokuodsetektenwzrósłdo2,5procent.AugustBusch,
autorraportu,wyjaśniłtenwzrostspadkieminnychprzyczynśmierci,takichjakgruźlica,toteż
użytecznośćtegokonkretnegomiernikajestsporna[8].
Kobietyodbierałysobieżycieznacznierzadziejniżmężczyźni.Wlatachweimarskichwskaźniki
samobójstwwśródkobietbyłyjednakznaczniewyższeniżw1913roku.Wskaźnikidlamężczyzn
zaczęływzrastaćznaczącoponadpoziomprzedwojennydopierowostatnichlatachrepubliki,
pomimolekkiegoskokuwroku1926.Ponaddwamilionymłodychludzizginęłonapolachbitew
iwokopach,toteżludziestarsi,generalniebardziejskłonnidopopełnieniasamobójstwaniż
młodzi,stanowiliwyższyodsetekcałejpopulacji[9].Wrazześmierciątylumłodychmężczyzn
zwiększyłasięnadwyżkakobietwspołeczeństwie.
Wielukomentatorówuważało,żebezrobotnisąbardziejskłonni,abyodebraćsobie
życie[10].Szczególniebezrobotnimężczyźni,zwłaszczaojcowierodzin,częściejpopełniali
samobójstwoniżsamotnekobietybezpracy.Dlamężczyznzrodzinamibezrobocienieoznaczało
poprostuutratyzarobków–miałoznacznieszerszekonsekwencjespołeczne.Pozbawienipracy
ojcowieimężowieczulisięniezdolnidowypełnieniaswojejroliżywicielirodzin.Niektórzyuważali,
żeniezdołalisprostaćoczekiwaniomspołecznymdotyczącymtego,coznaczybyć
mężczyzną[11].Wtejrozpaczliwejsytuacjiwieluznichpopełniałosamobójstwa.Zimą1925–1926
rokuwskaźnikibezrobociazaczęłyrosnąćiprzezresztęistnieniaRepublikiWeimarskiej
utrzymywałysięnawysokimpoziomie.Od1929rokumilionyNiemcówpozostawałybezpracy.
Systemopiekispołecznejniemógłsobieztymporadzić,nawetpowprowadzeniuw1926roku
zapomogikryzysowej(
Krisenunterstützung
)dlatych,którymnieprzysługiwałzasiłekdla
bezrobotnych(
Erwerbslosenfürsorge
).Tymsamymwiększośćosóbpozostającychprzezdłuższy
czasbezpracymusiałasięzadowalaćświadczeniamiwypłacanymiprzezlokalnewładze–
znacznieniższyminiżrządowezasiłkidlabezrobotnych.Tecięciawświadczeniachsocjalnych
wywoływałypoczuciebeznadzieiirozpaczyi,jakzobaczymy,popychaływielukorzystających
zopiekispołecznejdopróbszantażowaniainstytucjigroźbamisamobójstwa.Wiktymizacjabyła
wNiemczechweimarskichzjawiskiempowszechnym.Zwykliludziepostrzegalisiebiejakoofiary
niedostatecznychświadczeńsocjalnychorazniepewnościpolitycznejigospodarczej,azarazem
bylicorazbardziejuzależnieniodkorzystaniazpomocyspołecznej[12].
Oczywiściesamobezrobocieniewyjaśniazachowańsamobójczych[13].Mimotowydajesię
bezsporne,żemusiałoprzyczynićsiędowzrostuwskaźnikasamobójstwnaprzełomielat20.i30.
W1932rokudoktormedycynyKarlFreudenbergwystąpiłztezą,żeogólnywskaźniksamobójstw
wzrósłod1918rokuniewrezultacieinflacjiimasowegobezrobocia,alezpowoduzmienionej
strukturywiekowej–wNiemczechżyłowięcejludzistarszych–orazniższegowskaźnika
narodzin[14].Freudenbergtakskomentowałwskaźniksamobójstwwśródludnościmęskiejwwieku
produkcyjnym:„Mimoszczególnieniekorzystnychwarunkówwskaźniksamobójstwniejestzatem
znaczącowyższyniżw1913roku[...].Topowinnodowodzić,żegłówneprzyczynysamobójstw
niewynikajązsytuacjiżyciowej”[15].Szczególneprzedstawieniewskaźnikówsamobójstwwedług
wiekuipłcizpewnościąobalatenargument.
PoniższaanalizastatystycznaprzedstawiaszerokiprzeglądpoziomusamobójstwwNiemczech
weimarskichwujęciuilościowym.Cowięcej,pozwalanamzidentyfikowaćpotencjalne
zniekształceniawskaźnikówdokonaneprzezkomentatorówtakichjakFreudenbergipowody,
któremogłyskłaniaćichdoprzekłamańwinterpretacjidanych.Artykułwliberalnej„Berliner
