Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
MarzenaWalińska
towarzyszące,historyczniejaknajbardziejuzasadnione,boMuzy(anieApollo)
pojawiająsięwpierwszychepickichinwokacjach.Artykułjestswegorodzaju
szkicemkoncepcji,którazostałarozwiniętawwydanejsześćlatpóźniejksiążce
Muzywpoezjipolskiej.Dziejetoposudoprzełomuromantycznego,wktórejau‑
torpodtrzymujeswąpropozycjęmetodologiczną,poprzedzającjągruntownym
przeglądemstanubadań.
Takiezastosowanieterminuntopos”,zajakimopowiedzielisięJanMalicki
iJacekBrzozowski,niewątpliwiestoiwsprzecznościzzawartymwrozprawieAb‑
ramowskiejpostulatemzarezerwowaniategopojęciadlaprzypadkówkonkretnych
(skonwencjonalizowanych,powtarzalnych,właśnie1stopizowanych)ujęćdanego
motywu,obrazulubpostaci22;wprzeciwnymwypadkutoposdefactostajesię
synonimemwymienionychpojęć23.Wydajesię,żedlazagadnieniaopisywanego
przezBrzozowskiegobardziejadekwatnebyłobypojęcientemat”24,gdyżuspra‑
wiedliwiałobyonouwzględnienietakróżnychformalnieiznaczeniowozastoso‑
wańmotywu,jakinwokacyjneprośbypoetyozesłanienatchnieniaorazudział
bogińjakouczestniczekświataprzedstawionegonp.wtwórczościbukolicznej25.
MożnabywtedybezzastrzeżeńuznaćwszelkiepojawieniesięMuzwtekściepoe‑
tyckimzarealizacjętematu,takjaktrudnozgodzićsięztym,żezakażdymrazem
jesttorealizacja(jednego!)toposu.Większośćtychprzejawów(aleniewszystkie)
literackiegoistnieniabogińreprezentowałobybogatąntopikęMuz”,wktórejobręb
wchodziłybytakietoposy,jaknp.invocatiocumMusis,Muzadającanatchnienie,
Muzyobdarzającenieśmiertelnością26.
Najbliżejujęciatopikiapollińskiejzgodniezmetodologicznymipostulatami
JaninyAbramowskiejjestJadwigaKotarska,któraanalizujewybranelocicom-
muneswywodzącesięodmitycznychwódiźródełdającychnatchnienie,obda‑
rzającychwybrańcówszczególnymizdolnościamiartystycznymi1iwłączaje
22ZoczywistychprzyczynstanowiskaAbramowskiejniemógłuwzględnićJanMalicki;ar‑
tykułBrzozowskiegoukazałsięwnTekstach”równieżdwalataprzedpublikacjąpoznańskiejba‑
daczki.Jednakwwydanejw1986rokuksiążceautorpodtrzymujeswojąkoncepcjęterminologiczną
imetodologiczną,oczymświadczystanbadańuwzględniającyrzeczonąrozprawę.Cociekawe,
Brzozowskiprzytaczaquasi-definicjęAbramowskiejwtonieaprobatywnym(wprzyp.30,s.15).
23J.Abramowska:Odmitudomoralitetuś,s.11.
24Zob.J.Abramowska:nJednązgłównychzasadporządkującychtoposywramachreper‑
tuarujesttemat[ś].Takwięcniegodzącsięnaokreślenientoposogrodu”,uważamzacałkowicie
zasadnewyróżnienientopikiogrodu”,czyligrupytoposówwyrastającychztegosamego
obrazu[ś]”(ibidem,s.13,podkreśleniaautorki).Otemaciezob.też:Eadem:Serietematyczne.
W:Międzytekstami:intertekstualnośćjakoproblempoetykihistorycznej.Studia.Red.J.Ziomek,
J.Sławiński,W.Bolecki.Warszawa1992,s.43165.
25Niektóredziałaniaautora,mającenacelunwyłowienie”jaknajwiększejliczbyprzypadków
wystąpieniaMuzwpoezji,mającharaktercokolwiekuzurpatorski,jaknp.uznanienimfzsielanek
SzymonowicazaMuzy(zob.J.Brzozowski:Muzywpoezjipolskiejś,s.1871190).Zob.też
M.Walińska:Mitologiawstaropolskichcyklachś,s.1221123.
26OroliwezwaniadoMuzwstrukturzeinwokacjipiszeA.Stoff:Poetykainwokacji.W:
Idem:Studiazteoriiliteraturyipoetykihistorycznej.Lublin1997,s.25134.
