Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Sceniczność,czylionowąpoetykędramatu
25
istniejącejrealnielubtylkorekonstruowanejwwyobraźniczytelnika.
Wpewnymsensiestanowiwięcdladramatuswoistesinequanon.Ujaw-
niasięwsposobiebudowyutworu,jegorozczłonkowaniu,wykorzysta-
niuposzczególnychkonwencjiizabiegówliterackich,nierzadkozresztą
inspirowanychteatrem.Wtensposóbpytanieoscenicznośćnabierazu-
pełnieinnegoznaczenia.
Jeślipotraktowaćdramatjakomimetycznytrybwypowiedzi78,wktó-
rymkolejnepartieotwierająmiejscedlabudowaniascenprezentujących
fabułę,todyspozycjęwykonawcząnależałobydefiniowaćjakotechnikę
wewnętrznejsegmentacjimateriałujęzykowego.Wkonsekwencjiscenicz-
nośćodzwierciedlałabyndialektycznenapięciemiędzy(…)tożsamościąli-
terackąaperformatywną”79dramatuzapomocąokreślonegosposobujego
ukształtowania.Należałobyjąujmowaćnie-jakdotejpory-jakokatego-
rięteatrologiczną,aledramatologiczną.
Scenicznośćmożnauznaćzazespółzasadkonstrukcjiiodbioruświa-
tówdramatyczno-widowiskowych,zapisanyjednakwyłączniejakopro-
jekttekstowy,niewymagającyrealizacjiteatralnej,choćdoniejwpewien
sposóbnawiązujący80.Scenicznośćdefiniujęwięcjakozespółzabiegów
ikonwencjiliterackichorazichtekstowycheksponentówtworzących
warstwowąkompozycjęutworudramatycznegopoprzezorganizację
różnychsposobówprezentacji,mogącychwchodzićzesobąwrelacje
zarównokomplementarne,jakiopozycyjne.Takrozumianakompozy-
cjaorganizujeładświataprzedstawionego,uspójniaczas,przestrzeń,
relacjęmiędzybohateramiprzeznnasycenie”ichliterackoprzetworzo-
nąkonwencjonalnościąteatralną.Wrezultacietychzabiegówpowstaje
strukturapiętrowa,wramachktórejdochodzidonakładaniasięnasiebie
poszczególnychwarstwznaczeniautworu.Tymsamymkompozycjastaje
sięwięcłącznikiemmiędzydramatemateatrem,niezależnymjednakod
konkretnychpraktykreżysersko-inscenizatorskich.
Dramatjesttymszczególnymgatunkiemliterackim,wktórymsy-
gnalizowaneprzedchwiląnarracyjno-fabularnezapętleniejestdobrze
widoczne.Dwoistycharakterdialoguispecyficznyrodzajpołączenia
wtekścieelementówmimetyczno-diegetycznychzmuszająbadaczado
uwzględnieniawrozważaniachkompozycyjnychzagadnieńkomunika-
cyjnych.Zestawianietychdwóchkwestiiwjedenciągproblemowyniesie
78A.Übersfeld,Czytanieteatru1,dz.cyt.,s.220.
79W.B.Worthen,Dramat:międzyliteraturąaprzedstawieniem,dz.cyt.,s.19.
80Proponowanerozumieniescenicznościzzałożeniaodbiegaodujęciategotermi-
nuwprowadzonegoprzezDobrochnęRatajczakową,którapostulowaładefiniowanie
zarównosceniczności,jakiteatralnościwodniesieniudokonkretnegotyputeatru.
Por
.D.Ratajczakowa,Teatralnośćisceniczność,w:tejże,Wkrysztaleiwpłomieniu,Wro-
cław2009.
