Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Przemianatazwiązanajestzzanikiemwszelkichprojektówprzyszłe-
goświata,anawetpytańopożądanykierunekjegorozwoju.Światjawi
siętakim,jakijest.Wjakimzaśkierunkuzmierzaizmierzaćpowinien–
niepodobna,jaktwierdząpostmoderniści,odpowiedzieć.Skorotak,to
niepotrzebujemyżadnychpunktówodniesienia.Nietylkobowiemnie
mamyprzedsobącelu,doktóregozmierzamy,aleteżniemożemyusta-
lićobiektywnychkryteriówtego,conormalneipożądane,itego,coza
takieuchodzićniemoże.Refleksjaspołecznabowiemprzestaładążyćdo
formułowanianwielkichnarracji”,którepragnęlibyśmywcielićwżycie.
Dalszaczęśćtegoartykułupoświęconabędziedokładniejszejanalizie
tychdwóchparadygmatów.Tujedyniepragnęzwrócićuwagęnapewien
znaczącyparadoks.Zgodniebowiemzprzewidywaniamiteoretykówpo-
stępu,nietylkozresztąutopistówiwizjonerów,kategoriakryzysubądźto
całkowiciezniknie,bądźteżulegaćbędziewyraźnemuosłabieniu.Świat,
wktórymczłowieknwyjdziezniepełnoletności”iodważysięposługi-
waćwłasnymrozumem,pokonaswójfundamentalnykryzys:niewiedzę
izniewolenie1.Paradygmatponowoczesnypokazujenamwłaśniezanik
świadomościkryzysu.Dokonałsięonjednakniedlatego,iżludzkośćzbu-
dowałaświatpozbawionywszelkichnegatywnychzjawiskczywkażdym
razieznaczącojeograniczyłaiopanowała.Procestenmiałsweźródłonie
tylkowfundamentalnymdlapostmodernistówprzekonaniu,żenieje-
steśmywstaniesformułowaćżadnychkryteriówpozwalającychnaokre-
ślenieoptymalnegomodeluładuspołecznego.Światspołecznyniejesttu
postrzeganywkategoriachjakiejkolwiekncałości”.Zatemwskazywanie
nakryzysowejcałościiposzukiwaniesposobówjegoeliminacjitracisens.
Zanimprzejdziemydosednainteresującegonastuzagadnienia,war-
tozastanowićsięnadhistorycznymikulturowymkontekstemkształ-
towaniasiępojęciakryzysuwnowożytnejmyślispołecznej.WiekXX
zwykłosięokreślaćmianemnwiekukryzysu”.Cokryjesięzatymstwier-
dzeniem?Wszakpoczuciewyczerpania,anachroniczności,nieadekwat-
1Por.I.Kant,CotojestOświecenie?,tłum.A.Landman,w:T.Kroński,Kant,
Warszawa1966,s.164.
19
