Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Kilkauwagofunkcjachniemieckichipolskichpartykułtonujących
61
Kwestiączęstopodnoszonąwkontekścieniemieckichpartykułtonują-
cychichhomonimywinnychczęściachmowy,wczympoczęściupatry-
waćmożnatrudnościwichzrozumieniu,czyteżprawidłowymzastosowa-
niu.Prawiekażdyleksemzgrupypartykułtonującychposiadaswój
homonimwinnychczęściachmowy,wtymtakżewśródinnychpartykuł.
Itakprzykładowoleksemabermożebyćpartykułątonującąlubspójnikiem;
leksemetwawzależnościodkontekstupartykułątonującąlubpartykułą
operatoremwznaczeniuokoło,pełniącwówczasfunkcjęprzydawkielemen-
tuwzdaniu,doktóregosięodnosi.Dlazobrazowaniategozagadnienia
przytoczękilkaprzykładówzzastosowaniemobupartykułiichhomo-
nimów:
aberjakopartykułatonująca
(1)Dashabeichabernichtgemeint!
(2)Ależwcalenietomiałamnamyśli!
aberjakospójnikdysjunkcji
(3)Sieistbegabtaberfaul.
(4)Onajestzdolna,aleleniwa.
etwajakopartykułatonująca
(5)Rauchteretwaschonwieder?
(6)Czyonznowuzacząłpalić?
etwajakopartykułaoperator
(7)Ichhabeetwa20Eurodabei.
(8)Mamprzysobieokoło20euro.
Napodstawiepowyższychprzykładówwyraźnastajesięróżnicapo-
międzyleksememaberjakopartykułąaleksememaberjakospójnikiem.Par-
tykułaaberwzdaniu(1)ijejpolskiodpowiednikfunkcyjnyależwzdaniu(2)
sygnalizujązaskoczenie,zdziwienie,awzależnościodkontekstu(również
wprzytoczonymprzykładzie)takżeoburzenieisprzeciwmówcywobec
danegostanurzeczy.Jejfunkcjąjestzatemwzmocnienieillokucjidanejwy-
powiedzi,atakżeostrzejszezarysowanieintencjimówcy.Zdrugiejstrony
abermożebyćspójnikiemdysjunkcji,którywswejfunkcjiodpowiadado-
kładniepolskiemuspójnikowiale(por.przykład3i4).
Wzdaniu(5)zastosowanopartykułętonującąetwa.Należypodkreślić,
partykułatastosowanajestjedyniewzdaniachpytającychorozstrzygnię-
cie.Wjęzykuniemieckimpartykułaetwasygnalizujeoburzenieizaskocze-
nie.Dodatkowomodyfikujeonawypowiedź,nadającjejcharakterpytania
retorycznego,anietypowegopytaniaorozstrzygnięcie,naktóremówca
oczekujeodpowiedzitwierdzącejlubnegującej.Jeślimówcaoczekujeod-
powiedzinaswepytanie,topartykułaetwasygnalizujeoczekiwanieodpo-
wiedzinegującej.Wzdaniu(6)niezastosowanożadnegośrodkatonującego,
cosprawia,żeniezostałaoddanaspecyfikazdaniawyjściowego,apytanie