Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
„PuNKTWyjśCIa”
|
19
takiegojakpodmiotniezniuansowanytrudnosobiewyobrazićwja-
kimkolwiekobszarze.Inaczejmówiąc,dzisiejszepojmowaniepod-
miotuwydajesięzniuansowaneekstremalnie,inajegotleBache-
lardowskaontologiaokazujesięanachroniczna.Opierasięona
bowiemnarozróżnieniumiędzypodmiotemmocnym(podmiotem
myśli),rozproszonym(podmiotemmarzenia)icałkowicierozmy-
tym(podmiotemmarzeniasennego).Wsytuacjizaś,gdykażdy
podmiotokazujesięproblematyczny,nieostryczyrozproszony,roz-
różnienietakietracisens.
Nieznaczytobynajmniej,żeBachelardowskiewyobrażeniesnu
jakoWczarnejdziury”czyWotchłanibytu”pozbawionejestatrak-
cyjności.Przeciwnie–wydajesięonoinspirująceipomocnewdo-
ciekaniachnadliterackimilosamimarzeńsennych,dlategonakar-
tachniniejszejksiążkibędęsięnaniechętniepowoływał.Przede
wszystkimzaś–wyobrażenietopozwalazdaćsobiesprawę,wjak
wielkąkonsternacjęwprawiaćmożeideaśniącegoWja”.Dlatego
międzyinnymitakpożytecznewydająmisięeksploracjegranicz-
nychobszarówsnuitożsamości.
Tezęonieistnieniuśniącegopodmiotuzdająsiępotwierdzaćtak-
żeustaleniaJ.AllanaHobsona,tyleżenazupełnieodmiennymod
Bachelardowskiego–boneurofizjologicznym–gruncie.Tename-
rykańskibadaczzasłynąłjakotwórcatakzwanejhipotezyaktywa-
cyjno-syntetycznej.Zakładaona,żemarzeniesennepowstaje
wskutekabsolutnieprzypadkowychimpulsówelektrochemicznych
wmózgu,któredopieropóźniejsąporządkowane,takbyułożyły
sięchoćbywnamiastkęsensu32.Niemazatemżadnego,obdarzo-
negowolączyświadomością,autorasnu.Zdrugiejstronyjednak
Hobsonzdradzawiaręwużytecznośćisensownośćsnów:WFunkcją
snówjestdostarczanienamokazjidopełniejszegosamopoznania.
Ztegopunktuwidzeniaśnieniejest,pozawszystkiminnym,prze-
słaniemodbogówwnajbardziejprofetycznymsensie”33.
Hobson,przezjednychuważanyzabezdusznegoredukcjonistę
(psychoanalitykNormanN.Hollandżartobliwiedowodziłjegopo-
krewieństwazDickensowkimEbenezeremScroogem34),przezin-
nychpostrzeganyjestjakopostaćwewnętrznierozdarta,niemal
tragiczna.RobertVandeCastle(jedenznajbliższychwspółpra-
cownikówCalvinaHalla)pisałonimtak:WCzytającksiążkę[Hob-
