Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
B.Kolek,Sensżyciaiumierania2009
ISBN:978-83-7850-325-5©byOficynaWydawnicza„Impuls”2009
20
Rozdział1.GŁÓWNEPROBLEMYTANATOPSYCHOLOGII
Wśródróżnychopisówśmierciiopowieścioniejszczególnieciekawebyły
podręcznikifldobregoumierania”
.Tekstypoświęconetzw.arsmoriendibyły
najważniejsząformąliteraturyzwiązanejześmiercią.Miałaonazazadanie
zobrazowanieagonii,pomocduchownymwtowarzyszeniuumierającym
orazprzygotowanierodzinydośmierciichbliskich.Opopularnościars
moriendidecydowałnietylkotekstksiąg,aleteżilustrującejeryciny.Obrazy
przedstawiałyprocesumieraniaczłowieka-chrześcijanina-naprzemian
kuszonegoprzezdiabłairatowanegodziękiinterwencjiniebios.Umierający
najczęściejbyłprzedstawianyzupełniesam.Ostatniąwalkętoczyłnałożu
śmierci,apozmaganiachzmocamizłaidobrawydawałostatnietchnienie.
Ilustracjeczęstoprzedstawiałykolejneetapyumieraniaiwskazywałyna
postawy,jakienależywobecnichprzyjąć.Wymienianokolejno:wiarę,na-
dzieję,cierpliwość,pokorę,ubóstwo.Stopniowopodręcznikiumieraniaza-
częłyprzenosićakcentzobszernejcharakterystykiagoniinaprzedstawienie
flćwiczeń”
,które-wykonywanepodczascałegożycia-miałyprzygotować
człowiekanatoostateczne,najważniejszewydarzenie11.Jednaknajbardziej
uniwersalnerozważaniadotycząceśmiercimożemyznaleźćwmyślifllozo-
flcznej,awszczególnościwwyodrębnionejwXXw.tanatologii.
Whistoriifilozofiimieliśmydoczynieniazwielomakoncepcjami
śmierciiustosunkowaniasiędoniej.Poczynającodstarożytnychrozważań
otym,żedziękiśmierciduszamożesięuwolnićodcielesnegowięzienia12,
przezśredniowiecznemementomoriinowożytnepróbydowartościowania
człowieka,ażpoXVIIIiXIXw.,kiedywrazzpojawieniemsięfllozoflieg-
zystencjalnejnanowoodkrytoczłowiekajakozmierzającegokuśmierci.
Możnapowiedzieć,żewcześniejszerozważaniadotycząceczłowiekabyły
wplecionewwiększesystemyfllozoflczne,gdzieważniejsząrolęniżantropo-
logiaodgrywałametaflzyka.Staranosięprzedewszystkimwyjaśnićzasady
rządząceświatem,aczłowiekrozważanybyłjakojedenzjegoelementów.
Większezainteresowanieśmierciąistosunkiemczłowiekadoniejwdużej
mierzezwiązanebyłozwyodrębnieniemsięwXIXw.naukszczegółowych,
azwłaszczazpowstaniempsychologii.Poszukiwaniatezaowocowały
egzystencjalizmem,który-popartyjeszczedodatkowopsychologicznymi
dociekaniami-sprawiał,żeproblematykaśmiercizaczęłazajmowaćcoraz
więcejmiejscawnaukowychikulturowychrozważaniach.
Psychologicznebadaniadotycząceśmiercipozwoliływyodrębnićiopi-
saćróżnejejtypy,wśródktórychzanajważniejszeuważasiędwa:śmierć
11Por.M.Vovelle,ŚmierćwcywilizacjiZachodu,tłum.T.Swoboda,Słowo/obraz,terytoria,
Gdańsk2004,s.129,151.
12Platon,Fedon,tłum.W.Witwicki,Antyk,Kęty2002,p.81a,d.
