Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
36
MarcinKałduński
kazaniewłasnościfabrykinarzeczOberischlesischeStickstofwerke
A.-Gbyłoważne.Problemważnościumowyz1919r.regulowałopra-
woniemieckie,asądyniemieckie,wmyślniemieckiegoprawacywil-
nego,byłyorganamiwłaściwymidozbadaniatejkwestii.
Stanowiskopolskieopierałosięnazałożeniu,żepolskaustawa
likwidacyjnawynikałazumówmiędzynarodowych,tojesttraktatu
wersalskiego(art.2563),zawieszeniabroniz11listopada1918r.(klau-
zula194)orazprotokołuzeSpa(klauzula15)z1grudnia1918r.Stąd,
zdaniemprzedstawicieliPolski,przekazaniewłasnościnarzeczspółki
niemieckiejodbyłosięznaruszeniemprawamiędzynarodowego.
Trybunałhaskistwierdził,żePolskaniebyłastronązawieszenia
broniorazprotokołuzeSpa.WtamtymczasieNiemcynieuznawały
jejjakostronywalczącej,wobecczegoniemogłyzawieraćzniątakich
umów.MocarstwaEntentyuznałycoprawdapolskiesiłyzbrojneza
armięautonomiczną,sprzymierzonąiwspółwalczącą,aleNiemcynie
brałyudziałuwpodejmowaniutakiejdecyzji.ZdrugiejstronyPolska
niebyławstaniewojnyzNiemcamiwtrakciepowstawaniapaństwa
polskiegonaterytoriumrosyjskimokupowanymprzezpaństwacen-
tralne.OznaczałotobrakstanuwojnymiędzyPolskąaNiemcami,co
tłumaczyfakt,żePolska,którawystępujewtraktaciewersalskimjako
mocarstwosprzymierzone,niejestuprawnionadokorzyścizart.232,
któryprzyznajetymmocarstwomprawodoreparacji.Potwierdzato
porozumieniezeSpaz26lipca1920r.,wktórymsumywynikłezre-
paracjirozdzielono,pomijającPolskę.Zkoleiart.256traktatuwersal-
skiego,którywszedłwżycie10stycznia1920r.,stanowiłogólnąregułę
inieprzewidywałzakazudysponowaniamieniempublicznymprzez
rządniemiecki,przezcozawarteprzezniegotransakcjemogłybyć
uważanezanieważneprzedprzekazaniemsuwerenności.Niemcybez
3
4
5
NarodówiKonferencjiAmbasadorówz20października1921r.Traktatwersal-
skiustalałpowołaniepolsko-niemieckiegoMieszanegoTrybunałuRozjemczego,
którymiałrozstrzygaćm.in.sprawyzwiązanezwywłaszczeniem,uregulowane
wkonwencjigenewskiej.
Przepistenstwierdzał,żepaństwa,narzeczktórychmabyćscedowaneteryto-
riumniemieckie,nabywającałąwłasnośćusytuowanąnatymterytoriuminale-
żącądopaństwaniemieckiego.
KlauzulazakazywałarządowiRzeszyusuwaniawłasnościpublicznej,któramiała
służyćzagwarancjęspłatyreparacjiwojennych.
Klauzulazobowiązywałarządniemieckidoniepodejmowaniakroków,któremia-
łybynaceluzmniejszaniewjakiejkolwiekformiewartościpublicznejiprywat-
nejdomeny,któramiałabyćgwarancjąspłatyreparacji.Wszczególnościrząd
niemieckizobowiązałsię,żeniebędziesprzedawałczyzastawiałkolei,kanałów,
kopalń,lasów,kolonialnych,przemysłowychorazhandlowychprzedsiębiorstw
należącychdoNiemiec.
