24
Skutecznośćzapobieganiazaburzeniompsychicznymiichleczenia
Wtabeli1podanoprzykładoweczynnikiryzykaiczynnikichroniące,których
związekzwystąpieniemzaburzeńpsychicznychwykazanowbadaniach(Ingram
iPrice,2000).
Tabela1.Czynnikiryzykaiczynnikichroniącezwiązanezwystąpieniemzaburzeń
psychicznych
Czynnikiryzyka
biologiczne
•chronicznainsomnia
•chronicznyból
•wczesnaciąża
•maławagaprzyurodzeniu
•chronicznachorobafzyczna
•czynnikiryzykagenetyczne
(niemodyfkowalne)
•brakrównowagineurochemicznejmózgu
•komplikacjewżyciupłodowym
Czynnikichroniące
psychologiczne
•zdolnośćradzeniasobiezestresem
•zdolnośćradzeniasobiezprzeciwnościami
•zdolnośćdoadaptowaniasię
•autonomia
•wczesnapoznawczastymulacja
•ćwiczeniafzyczne/ruch
•poczuciebezpieczeństwa
•poczucieskutecznościikontroli
•umiejętnośćczytaniaipisania
•pozytywneprzywiązanieinawiązywanie
psychologiczne
więziwdzieciństwie
•porażkawszkoleizniechęceniedonauki
•umiejętnośćrozwiązywaniaproblemów
•defcytyuwagi
•zachowaniaprospołeczne
•trudnościwkomunikowaniusię
•szacunekdlasiebie
•emocjonalnaniedojrzałośćlubbrakkontroli
•praktyczneumiejętnościżyciowe
•używanieśrodkówpsychoaktywnych
•umiejętnościspołeczneirozwiązywania
•brakumiejętnościlubnawykówpracy
konfliktów
•brakumiejętnościczytania
•społeczno-emocjonalnadojrzałość
•upośledzeniezmysłówluborganiczne
•brakkompetencjispołecznych
społeczne
•bezpiecznezachowaniematkipodczasciąży
społeczne
•dobraopiekarodzicielska
•opiekanadchorymchronicznielub
•pozytywneinterakcjedziecko–rodzic
zdemencją
•wsparciespołecznezestronyprzyjaciół
•nadużyciewobecdzieckalubzaniedbaniego
irodziny
•nadużyciewobecosobystarej
•szkołaimiejscepracypromującezdrowie
•ekspozycjanaagresję,przemocitraumę
psychiczne
•konfliktwrodzinieidezorganizacjarodziny
•bezpiecznaiwspierającaspołeczność
•osamotnienie
•psychicznechorobyrodziców
•nadużywanieśrodkówpsychoaktywnych
przezrodziców
•utrataosobyznaczącejiżałoba
•wydarzeniastresowe
•używanieśrodkówpsychoaktywnych
podczasciąży
Przyjmujesię,żenagromadzenieindywidualnych,rodzinnychispołecznych
czynnikówryzykaprowadzidozaburzeńpsychicznych.Wynikibadańsugerują,że
dzieciństwojestoptymalnymczasem,abywpływaćnaczynnikichroniące,społecz-
neiemocjonalne,warunkującedobresamopoczuciepsychiczne(McEwan,Waddell
iBarker,2007).Wpóźniejszymwiekudziałająonebezpośrednio,zmniejszając