Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
Dylematwspółczesnejfilozofii
wyznaczaekstensjiwyrazówjęzyka.Odniesieniaprzedmioto-
wegowyrażeń,azatemwłaściwejrelacjikorespondencjipo-
międzyreprezentacjamiumysłowymiaelementamiświata,nie
determinująograniczeniateoretyczneioperacyjne11.
Realistametafizyczny,chcącobronićswątezę,musiprzed-
stawićsposóbikryteriawyróżnianiaowejjednej,właściwej
relacjikorespondencjipomiędzyreprezentacjamiaelemen-
tamiświata.Oznaczato,żemusipodaćteorięodniesienia
przedmiotowego,któraodwoływałabysiędoczegoinnegoniż
ograniczeniateoretyczneioperacyjne.Putnamjednakpyta:
Jakieczynnikiinneniżwłaśnieograniczeniateoretyczneiope-
racyjnemogąbyćnarzędziamiwyróżnianiazamierzonejin-
terpretacji?
Argumentteoriomodelowypokazuje,żehipotetyczna,wła-
ściwarelacjakorespondencjiniemożezostaćwyznaczonaod
stronypodmiotu.Niemożnawyróżnićwłaściwejinterpreta-
cjizapomocąintencjipodmiotupoznającego.Abybowiem
posiadaćintencjęwyróżniającąkonkretnąrelacjępomiędzy
reprezentacjamiumysłu,czylimyślami,aelementamiświa-
ta,trzebawcześniejpomyślećoowychelementach.Problem
zaśdotyczywłaśnietego,żemyślinieposiadająustalonego
odniesieniaprzedmiotowego.Intencjazakładaodniesienie
przedmiotowe,niemożegoustalić12.
OponenciPutnamamuszązatemposzukiwaćczynnika
wyróżniającegowłaściwąrelacjękorespondencjipozapod-
miotem.Rozwiązaniemnajczęściejpodawanymjeststwier-
dzenie,żeowympotrzebnymczynnikiemjestprzyczynowość:
właściwąrelacjęodniesieniaprzedmiotowego–zarazemwięc
ikorespondencji–wyróżniazwiązekprzyczynowypomiędzy
reprezentacjamiumysłuaelementamiświata.Nawetidealna
teoriamożewięcokazaćsięfałszywa,ponieważinterpretacja
nadawanareprezentacjomprzezpodmiotnapodstawieogra-
niczeńteoretycznychioperacyjnychmożeniebyćtąwłaściwą
relacjąwyznaczonąprzezzwiązekprzyczynowy.
Inne,nieodwołującesiędozwiązkuprzyczynowego,ogra-
niczeniemającewyróżniaćwłaściwąinterpretacjęzapropo-
nowałD.Lewis.Twierdzionwduchuesencjalizmu,żeświat
11Por.H.Putnam,Reason,Truth,andHistory,CambridgeMA1981,s.33.
12Por.tamże,s.41in.
