Słowianie

Marcello Garzaniti

Uzyskaj dostęp

Zakup książkę

ISBN/ISSN:

978-83-8331-226-2

DOI:

https://doi.org/10.18778/8331-225-5

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Rok wydania:

2023

Liczba stron:

568

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

Garzaniti, Marcello. Słowianie. Red. Brzozowska, Zofia A.; Kręzel, Piotr; Wolski, Jan M. . Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2023, 568 s. ISBN 978-83-8331-226-2, doi: 10.18778/8331-225-5

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A1 Garzaniti, M.

A2 Brzozowska, Z.A.

A2 Kręzel, P.

A2 Wolski, J.M.

T1 Słowianie

PB Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

PP Łódź

YR 2023

SN 978-83-8331-226-2

DOI 10.18778/8331-225-5

Bibliografia BibTex:

@Book{ 302498, author = "Garzaniti, Marcello", editor = "Brzozowska, Zofia A. and Kręzel, Piotr and Wolski, Jan M.", title = "Słowianie", publisher = "Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego", year = "2023", address = "Łódź", isbn = "978-83-8331-226-2", doi = "10.18778/8331-225-5" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU - Garzaniti, Marcello

ED - Brzozowska, Zofia A.

ED - Kręzel, Piotr

ED - Wolski, Jan M.

TI - Słowianie

PB - Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

CY - Łódź

PY - 2023

SN - 978-83-8331-226-2

ER -

DOI - 10.18778/8331-225-5

Netografia (standard APA):

Garzaniti, Marcello. Red. Brzozowska, Zofia A.; Kręzel, Piotr; Wolski, Jan M.. Słowianie [baza danych online] Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2023 [dostęp: 22 07 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/slowianie-marcello-garzaniti-302498. doi: 10.18778/8331-225-5

Języki słowiańskie, Słowianie, literatury słowiańskie, historia Słowian, badania slawistyczne

Poza słowiańską przestrzenią kulturową, w wielu ośrodkach akademickich na Zachodzie studia nad polskim językiem, literaturą czy historią prowadzone są zazwyczaj – zarówno na płaszczyźnie naukowej, jak i dydaktycznej – w szerszym nurcie...

Więcej

ISBN/ISSN:

978-83-8331-226-2

DOI:

https://doi.org/10.18778/8331-225-5

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Rok wydania:

2023

Liczba stron:

568

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Wstęp do wydania polskiego13
Przedmowa21
1. Współczesny świat słowiański 251. Kraje słowiańskie na przełomie XX i XXI w25
2. Przestrzeń geograficzna i polityczna świata słowiańskiego26
3. Pokrewieństwo języków, tendencje odśrodkowe i przemiany społeczne35
4. Literatury słowiańskie a tożsamość narodowa38
Część pierwszaDawna cywilizacja słowiańska2. Etnogeneza Słowian 451. Prahistoria Słowian i jej świadectwa45
2. Identyfikacja pierwszych cywilizacji słowiańskich ze starożytnymi ludami i grupami etnicznymi47
3. Obszar geograficzny pierwszej cywilizacji słowiańskiej48
4. Pierwsze świadectwa o Słowianach54
3. Kultura materialna i kulty pogańskie 571. Cywilizacja rolnicza57
2. Wioski i domostwa58
3. Rolnictwo60
4. Pogańskie wierzenia i kulty64
4. Organizacja społeczna 731. Wielka rodzina i rod73
2. Wspólnota terytorialna i mir Słowian Wschodnich75
3. Organizacja plemienna77
4. Podział ziem80
5. Ewolucja struktur społecznych w epoce historycznej81
6. Bunty chłopskie82
5. Pozycja kobiety 831. Kolektywne użytkowanie ziemi i prawo własności do przydomowego ogrodu84
2. Zarządzanie rodziną wielopokoleniową85
3. Małżeństwo i system dziedziczenia86
4. Małżonkowie i rody, z których się wywodzili87
5. Egzogamia i wsie ulicówki87
6. Snochactwo88
7. Rodzina naturalna i rodzina społeczna88
8. Awunkulat89
9. Hipoteza ewolucyjna89
6. Język prasłowiański I 931. Rosnąca sonorność sylaby98
2. Monoftongizacja dyftongów z intonacją opadającą99
3. Upraszczanie grup samogłoska + spółgłoska nosowa99
4. Zanik spółgłosek na końcu sylaby i krótkie samogłoski100
5. Grupy or, ol, er, el100
6. V- oraz j- protetyczne103
2. Pierwsza palatalizacja105
7. Język prasłowiański II 1051. Palatalizacje105
3. Druga palatalizacja106
4. Upodobnienia107
5. Trzecia palatalizacja107
6. Połączenie j ze spółgłoską poprzedzającą108
7. Połączenie j z następującą po niej samogłoską tylną110
8. Prozodia i metryka110
9. Apofonia111
2. Morfologia rzeczownika115
8. Język prasłowiański III 1151. Morfologia języka prasłowiańskiego115
3. Zaimki i przymiotniki118
4. Morfologia czasownika119
5. Elementy składni121
6. Słownictwo języka prasłowiańskiego121
Część drugaAkulturacja Słowian9. Ekspansja i nowe siedziby 1271. Awarowie i Słowianie127
2. Cesarstwo bizantyńskie i królestwo Franków130
3. Słowiańska ekspansja na Bałkanach131
4. Wkroczenie Słowian na Półwysep Apeniński137
5. Ekspansja Słowian na zachód138
6. Ekspansja Słowian na północ i południe140
10. Słowianie między cesarstwem bizantyńskim i państwem Franków 1431. Państwo Franków143
2. Cesarstwo bizantyńskie144
3. Początki ludności rumuńskiej144
4. Reakcja imperiów146
5. Rynek niewolników148
6. Stosunki między Rzymem a Konstantynopolem149
7. Wielkie Morawy i państwo bułgarskie153
11. Konstantyn-Cyryl, jego wykształcenie i misje 1571. Wykształcenie Konstantyna-Cyryla161
2. Misje dyplomatyczne164
12. Konstantyn-Cyryl, Metody i misja wielkomorawska 1691. Kariera Metodego170
2. Przygotowania do misji wśród Słowian171
3. „Bracia Sołuńscy” na Wielkich Morawach i w Panonii174
4. Pobyt w Wenecji i w Rzymie175
5. Metody arcybiskupem Słowian178
13. Europa Środkowo-Wschodnia, Bałkany i Europa Wschodnia w IX–X w. 1831. Europa Środkowo-Wschodnia między IX a X w184
2. Dziedzictwo Konstantyna-Cyryla i Metodego w pierwszym państwie bułgarskim185
3. Dalmacja, Chorwacja Panońska i początki średniowiecznej Serbii190
4. Dziedzictwo Konstantyna-Cyryla i Metodego na Słowiańszczyźnie Wschodniej192
5. Zachodniosłowiański świat i jego wejście w Christianitas196
5.1. Cesarstwo w czasach Ottonów / 5.2. Księstwo Czech / 5.3. Królestwa Polski i Węgier14. Język staro-cerkiewno-słowiański i alfabety do jego zapisu 2031. Wynalezienie alfabetu głagolickiego203
2. Głagolica i cyrylica204
3. Najstarsze zabytki głagolickie i cyrylickie212
15. Język staro-cerkiewno-słowiański a język cerkiewnosłowiański 2151. Język cerkiewnosłowiański i jego redakcje215
2. Standaryzacja języka cerkiewnosłowiańskiego219
2.1. Fonetyka i morfologia / 2.2. Składnia / 2.3. Leksyka16. Slavia Orthodoxa i Slavia Latina – historia społeczna i polityczna 2271. Obszar Slavia Orthodoxa228
2. Obszar Slavia Latina234
2.1. Idea uniwersalizmu i królestwa / 2.2. Zamki i miasta / 2.3. Organizacja i kontrola społeczeństwa / 2.4. Powstanie pierwszych królestw słowiańskich 3. Tereny na pograniczu obszarów Slavia Orthodoxa i Slavia Latina241
17. Slavia Orthodoxa i Slavia Latina – kultura 2431. Obszar Slavia Orthodoxa243
2. Obszar Slavia Latina251
2.1. Monolityczność łaciny / 2.2. Odrodzenie antyku / 2.3. Ponowne odkrycie myśli Arystotelesa3. Punkty wspólne i wzajemne uprzedzenia256
18. Slavia Orthodoxa i Slavia Latina – kwestia języka literackiego 2591. Obszar Slavia Orthodoxa260
1.1. Język cerkiewnosłowiański i nowożytne języki słowiańskie / 1.2. Redakcje języka cerkiewnosłowiańskiego: starobułgarska, staroserbska i staroruska / 1.3. Język cerkiewnosłowiański – relacje między poszczególnymi redakcjami / 1.4. Funkcje języka cerkiewnosłowiańskiego i powstanie języków narodowych / 1.5. Narodziny językowej polityki narodowej2. Obszar Slavia Latina267
2.1. Łacina a dziedzictwo kultury klasycznej i chrześcijańskiej / 2.2. Narodziny literatur w językach narodowych / 2.3. Zagadnienie języka literackiego / 2.4. Stosunek języków narodowych do łaciny – dwa języki, jedna kultura3. Dziedzictwo kulturowe Słowian w epoce współczesnej272
Część trzeciaUdział Słowian w tworzeniu Europy19. Średniowieczne państwa słowiańskie – obszar Slavia Orthodoxa (XI–XV w.) 2771. Świat bizantyński – „śródziemie” między Wschodem i Zachodem277
2. Ostatnie najazdy ze Wschodu278
3. Ekspansja świata łacińskiego280
4. Kryzys władzy cesarskiej i powielanie bizantyńskiego modelu politycznego281
5. Monastycyzm słowiański281
6. Renesans bizantyński (XI–XII w.)283
7. Kryzys Rusi Kijowskiej285
8. Przełomowy wiek XIII288
8.1. Rozpad cesarstwa bizantyńskiego / 8.2. Najazdy Mongołów / 8.3. Księstwa ruskie9. Jesień wschodnioeuropejskiego średniowiecza (XIV–XV w.)297
9.1. Podbój Bałkanów przez Turków Osmańskich / 9.2. Moskwa i uwolnienie się Rusi spod jarzma Mongołów/Tatarów / 9.3. U źródeł konfliktu polsko-rosyjskiego20. Obszar Slavia Orthodoxa między azjatyckim Wschodem i europejskim Zachodem 3091. Bogomilizm309
2. Bizantyński hezychazm312
3. Upowszechnienie hezychazmu i drugi wpływ południowosłowiański315
2. Cesarz i papież323
21. Słowiańskie państwa w średniowieczu. Obszar Slavia Latina (XI–XV w.) 3231. Wspólna podroż – kształtowanie się świata zachodniego323
3. Chrystianizacja i germanizacja326
4. Tworzenie się średniowiecznych państw (XI–XIII w.)328
4.1. Królestwo Czech / 4.2. Królestwo Polskie / 4.3. Królestwo Węgier5. Miasta i kultura330
6. Krucjaty północne – powstanie Prus Wschodnich i Wielkiego Księstwa Litewskiego332
7. Integracja w świecie zachodnim i ekspansja na wschód (XIV–XV w.)334
2. Nowe warstwy społeczne, reforma religijna i świadomość narodowa w Czechach343
7.1. Królestwo Czech / 7.2. Królestwo Polskie i Wielkie Księstwo Litewskie / 7.3. Królestwo Węgier22. Jan Hus i ruch husycki 3431. Dynastia Luksemburgów i Czechy343
3. Prekursorzy ruchu husyckiego345
4. Jan Hus i reforma Kościoła346
5. Potępienie i śmierć Husa na stosie podczas soboru w Konstancji347
6. Czeska reakcja: liga utrakwistów i radykalni husyci w Taborze348
7. Reakcja i rozwój349
8. Modele kulturowe i korzenie społeczne350
23. Humanizm i renesans na wschodnim wybrzeżu Adriatyku 3531. Obszar Istrii i Dalmacji od średniowiecza do czasów nowożytnych353
1.1. Wczesne średniowiecze (VI–X w.) / 1.2. Późne średniowiecze (XI–XV w.) / 1.3. Dalszy rozwój historyczny2. Odrodzenie studia humanitatis na obszarze Adriatyku356
3. Miasta i humanizm w Dalmacji358
4. Dalmatyński humanizm i literacki język chorwacki363
24. Humanizm, renesans i reformacja na obszarze słowiańskim 3651. Odnowa przy jednoczesnym spojrzeniu w przeszłość366
2. Obszar czeski i łużycki368
3. Obszar naddunajski i adriatycki372
4. Obszar polsko-litewski374
5. Rozwój języków narodowych i kształtowanie się świadomości narodowej377
25. Moskwa – nowy Konstantynopol i trzeci Rzym 3791. Bizantyński model „symfonii władz” w Rosji – wielki książę i metropolita379
2. Sobór ferrarsko-florencki380
3. Upadek Konstantynopola i jego konsekwencje dla Europy Wschodniej381
4. Ruchy millenarystyczne382
5. Idea Moskwy jako trzeciego Rzymu385
6. Rola monastycyzmu i Kościoła rosyjskiego386
7. Umocnienie się i ekspansja Cesarstwa Rosyjskiego391
8. Spuścizna „trzeciego Rzymu” w nowożytnej i współczesnej Rosji393
Część czwartaUmocnienie się Słowian w Europie nowożytnej i współczesnej26. Barok i kontrreformacja w krajach słowiańskich 3971. Wojny religijne i Czechy397
2. Państwo polsko-litewskie, Moskwa a kwestia ukraińska398
3. Zagrożenie tureckie402
4. Ekspansja katolicyzmu i pedagogiczne dzieło jezuitów405
5. Kontrola nad kulturą i jej ideologiczne wykorzystanie408
6. Kultura barokowa410
7. Komunikacja literacka415
27. Modernizacja i sekularyzacja państw słowiańskich 4191. Ancien regime i nowe wyzwania w Europie Środkowo-Wschodniej, Europie Wschodniej oraz na Bałkanach419
2. Silny, lecz podzielony świat germański420
3. Kryzys Imperium Osmańskiego423
4. Rosja Piotra Wielkiego424
5. Zmiany na terenach słowiańskich427
6. Rozbiór państwa polsko-litewskiego427
7. Habsburgowie i Słowianie428
8. Rosja i Bałkany429
9. Poważne zmiany kulturowe: reforma edukacji432
28. Wieki Słowian 4371. Kształtowanie się świadomości narodowej437
2. Narodziny ruchów narodowych440
3. Rozpad starego porządku, światowy konflikt, rewolucja rosyjska441
4. Druga wojna światowa i Europa po Jałcie446
5. Realny socjalizm i jego kryzys448
6. Narody słowiańskie po 1989 r451
29. Myśl słowiańska między XIX a XX w. 4551. Od tożsamości etnicznej do przebudzenia narodowego455
2. Austroslawizm a narody słowiańskie458
3. Zwolennicy Zachodu i słowianofile w Rosji462
4. Rosyjski panslawizm i jego wpływ na świat słowiański463
5. Słowiańskie braterstwo i jego ideologiczne wykorzystanie w XX w466
30. Podstawy i metody slawistyki 4691. Studia slawistyczne469
2. Poszukiwanie korzeni kulturowych i podejście porównawcze471
3. Kluczowe zagadnienia slawistyki474
4. Rola badań historiograficznych476
5. Możliwe perspektywy badawcze478
Zakończenie483
Bibliografia485
Aneks 1. Chronologia515
Aneks 2. Tabele morfologiczne języka staro-cerkiewno-słowiańskiego547

upływuczasuizmianklimatycznych;wegetacjiroślinności,uprawinarzędzi;

zwierzątiichhodowli;częściciałaiorganówwewnętrznych.Niektóreterminy

stanowiącenneświadectwakulturyspołecznejiduchowej-relacjipokre-

wieństwa,stosunkówspołecznychikultu(por.kapsułki33,39).

2.Identyﬁkacjapierwszychcywilizacjisłowiańskichzestarożytnymi

ludamiigrupamietnicznymi

Właśnienapodstawieopisanychpowyżejświadectwnaukowcyusiłująodtwo-

rzyćnajdawniejszeetapyhistoriiświatasłowiańskiego.Częstopróbująutożsa-

miaćSłowianzeznanymizeźródełhistorycznychludamiosiadłymiwróżnych

regionachEuropyŚrodkowo-WschodniejiEuropyWschodniej.Tehipotezy

sąjednakmałowiarygodnelubtrudnedoudowodnienia.Badaniadotyczą-

cetejtematyki,zainicjowanewXVIIIw.,rozwinęłysięnajbardziejwXXw.,

awszczególnościwokresiemiędzywojennym.PoIwojnieświatowej,wraz

zupadkiemimperiówrozpoczęto,zwłaszczawCzechosłowacjiiPolsce,po-

głębionestudianadpochodzeniemSłowianwceluzrekonstruowaniaichpra-

historii.Atmosferatamtegookresusprzyjałaposzukiwaniuwłasnychkorzeni

narodowych.Podstawowątendencjąbyłooczywiściewykazanieobecności

pierwszejcywilizacjisłowiańskiejnawłasnymterytorium,sięgającejwdodat-

kunajdawniejszychczasów.

WsercuEuropy,począwszyod1300-1200r.p.n.e.ażpoV-IVw.p.n.e.mię-

dzyWisłąaŁabąrozwijałasiętakzwanankulturałużycka”,którawyróżniałasię

przedewszystkimformąwyrobówceramicznych,barwionychnaciepłeodcie-

nieżółciiczerwieniidekorowanychciemniejszymimotywamigeograﬁcznymi.

KulturatazniknęłaprawdopodobniewzwiązkuzprzybyciemScytówzeste-

pów.Niestety,niemapisemnychświadectwistnienialudubędącegonośnikiem

tejkultury,adanearcheologiczne,którymidysponujemy,niepotwierdzają,że

chodziopopulacjęsłowiańską,mimożenapostawierodzajupochówkówice-

ramikimożnapotwierdzić,żebyłaonapochodzeniaindoeuropejskiego.Tej

kulturzeprzypisujesięnazwęregionułużyckiego,któryjestznaczniemniejszy

odterytoriówobjętychbadaniamiiwciążzamieszkujągoniewielkiesłowiań-

skieenklawywNiemczechWschodnich.Niektórzynaukowcysąprzekonani,

żeŁużyczaniestanowilipierwszącywilizacjęsłowiańską.Odmienneocenyzna-

lezisknastanowiskuarcheologicznymwBiskupinieświadcząjednakotym,że

dyskusjawciążpozostajeotwarta.

DotejsamejgrupyindoeuropejskiejnależeliWenedowie,którychcywili-

zacjarozwijałasięodVdoIw.p.n.e.,prawdopodobnienawybrzeżuMorza

Bałtyckiego.Wspominalionichstarożytnihistorycy-PliniuszStarszyiTa-

cyt.Wydajesię,żeMorzeBałtyckiemożnaidentyﬁkowaćznzatokąwenedyj-

ską”,októrejmówiłgeografPtolemeusz.JęzykoznawcaT.Lehr-Spławiński

Cywilizacja

łużycka

Cywilizacja

wenedyjska

Brak wyników

Słowianie

Treść książki

Znajdź bibliotekę blisko siebie, i uzyskaj dostęp do ebooka w systemie IBUK Libra