Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1962),R.Wilhelmi(TeatrTV1990),I.Przegrodzki
(Wrocław1996).
„Heroicznyantybohater.(...)Wpierwszych
dwusztukachjakoosobaprywatnastajewobec
potężnychmocy(społecznychimetafizycz-
nych);przyjmujepostawęheroiczną,byimsię
przeciwstawić,dziękiczemumałyB.urastado
rozmiarówposągu(...).Dziękiintuicyjnemu
uznaniuporządkumoralnego,B.okazujesię
zdolnydoocalenialudzi,choćsztukikończąsię
jegosamotnością.Niebędącbohateremwal-
czy.WdrugiejparzedramatówB.jestczłowie-
kiemniezwykłym-pisarzem,królem-który
musistawićczołapowszechnemuludzkiemu
doświadczeniuśmierci.Odrzucającstereotypo-
wyheroizm,buntujesięprzeciwabsurdowiby-
cia-w-świecie;przeciwśmierci.Nieheroiczny,
jestprzezstrachzmuszonydowalkizsamą
śmiercią”(R.Cohn).Mimoróżnorodności
swychwcieleń,amożewłaśniedziękiniej,wB.
widzianoczęstouosobienieludzkości,współ-
czesnąwersjęmoralitetowego→Każdego.Jest
on,jakpisałA.Pałłasz,„Proteuszemucieleś-
niającymwszystkietypyludzkieinieidentyfi-
kującymsiębezresztyzżadnymznich”.Ijak
bohatermoralitetuniesieB.wyraźneprzesła-
niemoralne,reprezentującheroizmczłowieka,
którywbrew„racjonalnym”przesłankomi
przekonaniuogółustarasiębyćwiernysobiei
swojejkulturze.
BERENIKA(J.RacineBerenika),postać
historyczna(ok.27-ok.75),królowaPalestyny.
NarzeczonaTytusa,kochającagoprawdziwą,
żarliwąmiłością.Zmuszonadoporzuceniauko-
chanego,gdyzostałonwładcąRzymuiniemo-
żewiązaćsięzkobietąobcejkrwi.Wpierw-
szymodruchurozpaczychcepopełnićsamobój-
stwo,alezrozumiawszy,żejejśmierćspowodo-
wałabysamobójstwoTytusa,wznosisięnawy-
żynyheroizmu,pokonującsamąsiebieipo-
święcającsweuczuciedladobraukochanego.
Dziejesceniczne:Champmeslé(Paryż1670),A.Le-
couvreur(Paryż1724),Gaussin(Paryż1752),Rachel
(Paryż1844),J.Bartet(Paryż1893),M.Bell(Paryż,
Ipoł.XXw.),D.Nol(Paryż,IIpoł.XXw.),F.Bergé
(Villeurbane1970,reż.R.Planchon).Polska:Z.Ry-
siówna(Warszawa1962).
BERGERACCyranode(E.deRostand
CyranodeBergerac),postaćhistoryczna
(1619-1655),Gaskończyk,oficersłużącywod-
dzialekadetówkapitanaCarbonadeCastelJa-
loux,poeta,dramatopisarz.Dumny,niezależ-
ny,zwalczawszelkąobłudę,służalstwo,kłam-
stwoipodłość.Niezwykleinteligentny,dowci-
pny,wszechstronnieutalentowany:„Filozof,fi-
zyk,/Poeta,muzyk,/Rębaczśmiałyiwaleczny,/
Orazżeglarznapowietrzny,/Ciętywmowie”.
26
Jego„znakiemrozpoznawczym”jestszpecący
go,ogromnynos.Zakochanywswejkuzynce,
Roksanie,milczybojącsięodrzuceniazpowodu
swejbrzydoty.Dowiedziawszysięoodwzaje-
mnianejmiłościRoksanydoChrystianade
Neuvillettepomagatemuostatniemu,nie-
wprawnemuwwyrażaniuswychuczuć,pisząc
zańlisty,układającpłomienneprzemowyi
umożliwiająctajemnyślubobojgazakocha-
nych.Kiedyokazujesię,żeRoksanabardziej
niżurodęChrystianakochajegosłowa,próbuje
wyznaćjejprawdę,aleśmierćprzyjaciela-ry-
walazamykamuusta.Przez14latodwiedza
pozostającąwżałobieRoksanę,bydopierow
dzieńswejśmierci,odczytując,awłaściwiewy-
głaszajączpamięci,pożegnalnylistnapisany
rzekomoprzezChrystiana,pozwolićprawdzie
wyjśćnajaw.Giniewwynikuzdradzieckiego
zamachuwyznając:„Byłemzlosemwgnie-
wie!.../Całeżyciesuflerem,októrymniktnie
wie!”iunoszączesobąniesplamionyhonor-
swój„pióropuszbiały”.
Dziejesceniczne:C.-B.Coquelin(Paryż1898),A.
Bruno(Paryż1936),P.Dux,D.Sorano,J.PiatiJ.
Weber(wszyscyParyż,IIpoł.XXw.),R.Richardson
(Londyn1946).Wfilmowejwersjidramatu(1990,
reż.J.P.Rapanneau)wielkisukcesdziękiumiejęt-
nemułączeniutemperamentu,uczuciowościimelan-
choliiodniósłG.Depardieu.Polska:M.Frenkiel
(Warszawa1899),którynadałB.odcieńkomiczno-
heroiczny,podkreślającjegoanimuszifantazję;R.
Żelazowski(Warszawa1899),J.Leszczyński(War-
szawa1924),M.Maszyński(Warszawa1932).
WspółcześnienajwiększeuznaniezdobyliM.Voit
(Łódź1963)iP.Fronczewski(TeatrTV,lata80.).
BERTRAM(W.ShakespeareWszystko
dobre,cosiędobrzekończy),hrabiaRousillon.
Młodyarystokratapełenrodowejdumy.Gar-
dzizakochanąwnimHelenąsądząc,żecórka
„jakiegoślekarza”niejestgodnahrabiowskiej
ręki.NawetgdysamkrólrozkazujeB.poślubić
ją,tenwoliucieczkraju,niżzwiązaćsięzosobą
niższegostanu.WliściedoHelenyprzysięga,
żetylkowtedyzostaniejejmężem,gdydajej
swójpierścieńiuczynimatkąswegodziecka.
Obawarunkizostająspełnione,gdyHelenawe
FlorencjizastępujewłożukochankęB.,której
tenwcześniejdałpierścień.Ostateczniezostaje
mężemHeleny,ajednocześnieprzekonujesię
omoralnejnicościswegotowarzyszaParollesa,
podktóregosilnymwpływemprzezdługiczas
pozostawał.
Bardzoniedojrzały,naiwny,porywczyipo-
datnynawpływy.Wprawdzie,jakzauważyłF.
S.Boas,jegoniechęćdozawarciapodprzymu-
semślubuzosobąniższegostanu,dotegodo-
brzeznaną,copozbawiatenzwiązekurokuta-
jemnicy,jestzrozumiała,aleofiarującrodowy
pierścieńprzygodnejkochancetraciprawodo
