Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
KOŚCIółEWANGELICKIWOBECPROBLEMUGóRNEGOŚLąSKA
16.Kard.AdolfBertram,biskupdiecezjiwrocław-
skiejwczasiepowstańśląskich
tykonaGórnymŚląsku,lecztakżewple-
biscycienaWarmiiiMazurach),spotyka-
łysięzkrytycznymireplikamizestrony
niemieckiej.Przykłademmożebyćtutajre-
akcja,jakąwlipcu1920rokuwywołałlist
otwartyks.JuliuszaBurschego,adresowany
doarcybiskupaUppsali,awięczwierzch-
nikaKościołaluterańskiegowSzwecji,ks.
NathanaSöderbloma.Należyzałożyć,że
wybóradresataowegolistu(opublikowane-
gowpolskiejprasie)niebyłprzypadkowy.
AbpSöderblom(przyszłylaureatpokojo-
wejnagrodyNobla)byłpostaciąszanowaną
wświecieewangelickimnietylkowSzwe-
cji,lecztakżewpozostałychkrajacheu-
ropejskich,anawetwUSA.Obiestrony
polsko-niemieckiegokonfliktustarałysię
przedstawićswojeracjenaforummiędzy-
narodowym.Dotyczyłototakżeprzed-
stawicielikościołówewangelickich.Jesz-
czewiosną1919rokukrajeskandynawskie,
wtymSzwecję,odwiedziłks.Hermann
Voss.Wygłosiłwówczasszeregwykładów
przedstawiającychniemieckipunktwi-
dzenianatematsprawygórnośląskiej.List
ks.Burschegonależyzatemocenićjako
przykładpodobnejdziałalnościdyploma-
tyczno-propagandowej,wtymwypadku
prowadzonejprzezstronępolską.Ks.Bur-
scheprzedstawiłwnimswojestanowisko
odnośniedostosunkówpolskiegoKościoła
Ewangelicko-AugsburskiegozpruskimKo-
ściołemunijnym.Zarzuciłm.in.Kościoło-
wiunijnemudążeniagermanizacyjnewo-
becpolskichewangelikówwokupowanym
przezNiemcówKrólestwiePolskimwcza-
sieIwojnyświatowej.Zdrugiejstronyod-
pierałniemieckiezarzutydotyczącepoli-
tykiuciskuipolonizacyjnychzamierzeń
władzpolskichwobecgminKościołaunij-
negowprzyłączonejjużdoIIRzeczypo-
spolitejWielkopolsce.Trzecimwątkiemli-
stuks.Burschegobyłakwestiaplebiscytu
naWarmiiiMazurach-przedstawiłpolskie
prawadotegoobszaru.Oczywiściewod-
powiedziniemieckiejwyrażonostanowczy
sprzeciwstwierdzeniomsuperintenden-
tageneralnego.Wkontekścieplebiscytu
naWarmiiiMazurach,odwołanosiętuteż
dokwestiigórnośląskiej,zarzuconomupro-
wadzeniepolskiejagitacji,nfanatycznąnie-
nawiśćwobecniemczyzny”oraznniegod-
neprzywoływanieiwykorzystywaniesłów
Biblii”3.Jakwidać,wwarunkachnarastają-
cegokonfliktupolsko-niemieckiego,nawet
polemikiprowadzoneprzezkręgikościelne
niebyływolneodmocnychsformułowań.
Przytoczonawyżejaktywnośćpropagando-
waniebyłapostronieniemieckiejtylkodo-
menągórnośląskichstrukturKościołaunij-
nego-zaangażowanewniąbyływładze
kościelnewBerlinie,KonsystorzweWro-
cławiuorazinneorganizacjenp.Centralny
ZarządewangelickiejFundacjiGustavaAd-
olfawLipsku(Centralvorstanddesevangeli-
schenVereinsderGustavAdolf-Stiftung).
49
